ABD’li yetkililer, Suudi Arabistan’a satılacak F-35 savaş uçaklarının, İsrail Hava Kuvvetleri’nin (IDF) envanterindeki modellerden daha az gelişmiş olacağını açıkladı. Reuters’a konuşan yetkililer, satışın İsrail’in “niteliksel askeri üstünlüğünü” (QME) zedelememesi için özel bir konfigürasyon uygulanacağını belirtti.
ABD kaynakları, Riyad’a teslim edilecek jetlerin bazı ileri seviye silah sistemleri ve sensör paketlerine sahip olmayacağını ifade etti. Yetkililer, her F-35’in alıcı ülkeye göre özelleştirildiğini, bu nedenle Suudi Arabistan’ın İsrail’in kullandığı en gelişmiş varyantı alamayacağını söyledi.
İsrail, hâlihazırda iki F-35 filosunu aktif olarak işletiyor ve üçüncü filonun siparişi verilmiş durumda. Suudi Arabistan ise anlaşma kapsamında yalnızca iki filo ile sınırlı kalacak.
Washington ve İsrail Arasında Ek Görüşmeler
Bir Beyaz Saray yetkilisi Channel 12’ye yaptığı açıklamada, “Trump yönetimi, satışın dengeli olmasını sağlamak için İsrail ile ek görüşmeler yürütecek” dedi. Yetkili, ABD yasalarının IDF’nin bölgedeki üstünlüğünü korumayı zorunlu kıldığını hatırlattı.
İsrail ise Orta Doğu’da F-35’e sahip tek ülke konumunu kaybetmekten endişe ediyor. Kudüs yönetimi, Suudi Arabistan’ın bu uçaklara erişiminin hava üstünlüğünü zayıflatabileceğini savunuyor. IDF, ABD-Suudi anlaşmasının duyurulmasının ardından hükümete resmi bir görüş belgesi sunarak satışa açıkça itiraz etti.
Belgeye göre, “Bölgedeki diğer ülkelerin gelişmiş gizli (stealth) uçaklara sahip olması, İsrail’in hava üstünlüğünü zayıflatabilir.”
Normalleşme Şartı Yok
Channel 12’nin haberine göre, ABD yönetimi Suudi Arabistan’a F-35 satışını İsrail ile normalleşme şartına bağlamaya istekli değil. Suudi yetkililer de F-35 anlaşması ile İsrail ile muhtemel bir normalleşme arasında bağlantı olmadığını vurguladı. Riyad, normalleşme için uzun süredir Filistin devletinin kurulmasına yönelik somut adımlar talep ediyor.
Beyaz Saray Ziyareti ve Anlaşmanın Kapsamı
F-35 satışına ilişkin siyasi mutabakat, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın Washington ziyareti sırasında sağlandı. Görüşmelerde ayrıca:
- Sivil nükleer enerji iş birliği,
- Suudi Arabistan’a yaklaşık 300 tankın satışı,
- Suudi Arabistan’ın “NATO dışı önemli müttefik” statüsünün teyidi
konularında anlaşmaya varıldı.
Teslimatlar Yedi Yıldan Önce Başlamayacak
Satış Kongre onayına tabi olacak ve onaylansa bile ilk teslimatın en az yedi yıl süreceği belirtiliyor. Channel 12, bu sürenin İsrail’e ABD ile satış şartlarını yeniden müzakere etmek için geniş bir zaman tanıyacağını aktardı.
