ABD ile Suudi Arabistan arasında imzalanan yeni Stratejik Savunma Anlaşması (SDA) kapsamında, Washington Riyad’a F-35 savaş uçakları ve 300 adet Abrams ana muharebe tankı satışını onayladı. Beyaz Saray’ın açıklamasına göre anlaşma, ABD savunma şirketlerinin Suudi Arabistan’da faaliyetlerini kolaylaştırırken, Riyad’ın yeni yük paylaşımı fonları sağlayacağını da güvence altına alıyor.
Beyaz Saray, Suudi Arabistan’ın sayısı açıklanmayan F-35 savaş uçağı için resmi talepte bulunduğunu ve bunun Lockheed Martin üretimi beşinci nesil jete yönelik önemli bir siyasi destek anlamına geldiğini doğruladı.
Açıklamaya göre Riyad, bunun yanında yaklaşık 300 Abrams tankı satın alarak kendi kara kuvvetlerinin kapasitesini artırmayı ve ABD’de yüzlerce işin korunmasını hedefliyor.
Resmi duyuruda yer almasa da, ek silah satışları da anlaşmanın parçası olabilir. General Atomics’ten üst düzey bir yetkili, ABD basınına yaptığı açıklamada şirketin Suudi Arabistan ile 130 MQ-9B insansız hava aracı ve 200 Gambit Loyal Wingman platformu için görüşmeler yürüttüğünü belirtti.
ABD, bölgedeki politikası gereği İsrail’in askeri üstünlüğünü korumayı taahhüt ettiği için Suudi Arabistan’a yapılacak F-35 satışının ayrıntıları yakından izleniyor. İsrail Hava Kuvvetleri’nin kullandığı F-35I Adir modelinin özel sensör ve elektronik harp paketlerine sahip olduğu biliniyor.
ABD Başkanı Donald Trump, Oval Ofis’te yaptığı açıklamada F-35 konusundaki soruya şu yanıtı verdi:“Bakarsanız, iki tarafın alacağı uçaklar oldukça benzer olacak. Suudi Arabistan harika bir müttefik, İsrail de öyle. Bu konuyu inceliyoruz, ama bence her iki ülke de en üst seviyede kapasiteye sahip olmalı.”
Trump’ın bu sözleri, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman (MBS) ile yaptığı yüksek profilli görüşme sırasında gündeme geldi.
Ziyaret ve Diplomatik Arka Plan
MBS’nin Washington ziyareti, CIA’nın, Suudi ajanların Washington Post yazarı Jamal Khashoggi’nin İstanbul’da öldürülmesinde rol oynadığını tespit etmesinden sonraki ilk resmi temas niteliği taşıyor. Ziyaret devlet başkanı düzeyinde olmasa da ABD’de kırmızı halı ile karşılandı.
Ziyaret kapsamında MBS, Suudi Arabistan’ın ABD’deki yatırımlarını 600 milyar dolardan 1 trilyon dolara çıkarma planını da duyurdu. Teknoloji, yapay zeka, ileri malzemeler ve yeni nesil sanayi yatırımlarının anlaşmanın odağında olduğu belirtildi.
Nükleer Enerji, Kritik Mineraller ve Yapay Zeka Mutabakatları
Beyaz Saray, SDA’nın yanı sıra tarafların şu üç alanda da ortak bildiriler imzaladığını açıkladı:
- Sivil Nükleer Enerji İşbirliği Müzakerelerinin Tamamlanması
- Kritik Mineraller Çerçevesi
- Yapay Zeka Mutabakat Zaptı
Bu alanlar, iki ülkenin enerji, teknoloji ve tedarik zinciri konularında işbirliğini genişletme hedefinin bir parçası olarak görülüyor.
İsrail ile Normalleşme Süreci ve Abraham Anlaşması Tartışmaları
Yeni savunma anlaşmasının önündeki temel siyasi engellerden biri, Suudi Arabistan’ın İsrail ile diplomatik ilişkileri normalleştirmesi meselesi olmaya devam ediyor.
MBS, Oval Ofis’te yaptığı açıklamada, normalleşmeye açık olduğunu ancak bunun iki devletli çözüm için net bir yol haritasına bağlanması gerektiğini vurguladı:“İki devletli çözüm için açık ve garanti altına alınmış bir yol olduğundan emin olmak istiyoruz.”
Trump ise Suudi Arabistan’ın Abraham Anlaşması’nı kabul etmesi için baskı yapmayı sürdürdüğünü belirtirken, İran’ın nükleer silah sahibi olması durumunda bölgede hiçbir anlaşmanın mümkün olmayacağını söyledi.
