Kazakistan’da düşen ve 38 kişinin ölümüne yol açan Azerbaycan Havayolları uçağının bir Rus hava savunma sistemi tarafından düşürüldüğü iddiaları soruşturmanın odak noktasında. Reuters’a bilgi veren kaynaklar, kanıtların uçağın düşmeden önce bir Pantsir sistemi tarafından vurulduğuna işaret ettiğini belirtiyor. Moskova ise erken “hipotezlere” karşı uyarıda bulunuyor.
Azerbaycan Havayolları’na ait J2-8243 sefer sayılı uçak, Bakü’den Grozni’ye giderken rotasından saparak Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düştü. Uçağın, Rusya’nın son aylarda Ukrayna’ya yönelik insansız hava aracı saldırılarına karşı hava savunma sistemlerini aktif olarak kullandığı bir bölgeden yön değiştirmesi dikkat çekiyor.
Rus sivil havacılık otoritesi Rosaviatsia, ilk bilgilerin pilotların bir kuş çarpması sonucu acil durum ilan ederek Aktau’ya yöneldiğini gösterdiğini açıklamıştı. Ancak, uçağın neden rotasından yüzlerce mil saptığı henüz açıklanmadı. Kazanın, Ukrayna’nın bu ay Çeçenistan’a düzenlediği insansız hava aracı saldırılarının ardından gerçekleşmesi ve uçağın uçuş güzergahındaki en yakın Rus havaalanının kaza sabahı kapatılması soru işaretlerini artırıyor.
Azerbaycan’daki soruşturmaya yakın kaynaklardan biri, ilk bulguların uçağın bir Rus Pantsir-S hava savunma sistemi tarafından vurulduğunu ve Grozni’ye yaklaşırken elektronik harp sistemleri tarafından iletişiminin kesildiğini gösterdiğini iddia ediyor. Kaynak, “Kimse bunun kasıtlı olduğunu iddia etmiyor. Ancak Bakü, mevcut gerçekler ışığında Rusya’nın uçağın düşürüldüğünü kabul etmesini bekliyor,” şeklinde konuştu.
Kaza yerinden sosyal medyada yayınlanan ve Reuters tarafından doğrulanan videolarda, uçağın kuyruk kısmındaki enkazda şarapnel hasarı görülmesi bu iddiaları destekliyor. Havacılık güvenliği firması Osprey Flight Solutions da enkaz görüntülerinin ve Rusya’nın güneybatısındaki hava sahası koşullarının uçağın uçaksavar ateşiyle vurulmuş olabileceğine işaret ettiğini belirtiyor. Osprey CEO’su Andrew Nicholson, şirketlerinin savaş sırasında Rusya’daki drone saldırıları ve hava savunma sistemleriyle ilgili çok sayıda uyarı yayınladığını vurguluyor.
Moskova, soruşturma sonuçlanmadan herhangi bir varsayımda bulunmanın yanlış olduğunu belirtirken, Kazakistan Parlamento Başkanı Maulen Ashimbayev, hava savunma ateşi iddialarını temelsiz ve “etik dışı” olarak nitelendirerek aceleci sonuçlardan kaçınılması çağrısında bulundu. Kazakistan ve Azerbaycan’daki diğer yetkililer de kazanın nedeni hakkında yorum yapmaktan kaçınarak, belirleme işleminin araştırmacılara ait olduğunu vurguladı. OPSGroup’tan Mark Zee ise düşen uçağın parçalarının analizinin büyük olasılıkla karadan havaya bir füze tarafından vurulduğunu gösterdiğini ifade etti.
Uçakta 42 Azerbaycan, 16 Rus, altı Kazak ve üç Kırgızistan vatandaşı bulunuyordu. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı, kurtulan bazı Rus vatandaşlarını tedavi için Moskova’ya götürdü. NATO, kazanın nedeninin tam olarak araştırılması çağrısında bulundu.