İran’ın, Kasım 2025’te Irak’ta yapılacak parlamento seçimleri öncesinde, İran destekli Şii siyasi liderleri tek çatı altında birleşmeye çağırdığı bildirildi.
Irak medyasına konuşan bir kaynak, 30 Nisan’da yaptığı açıklamada İran’ın kısa süre önce Şii Koordinasyon Çerçevesi liderlerine gönderdiği mesajda, partilerin ayrı listelerle seçimlere katılmaktan kaçınmaları gerektiğini vurguladığını belirtti.
Şii Koordinasyon Çerçevesi; bazıları İran destekli olan siyasi partilerin oluşturduğu gevşek bir koalisyon olarak biliniyor. Bu yapının, yaklaşan seçimlerde en az üç ayrı listeyle yarışmayı planladığı, bu listelerin ise Irak Başbakanı Muhammed Şii el Sudani, Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el Maliki ve Asaib Ehl el Hak lideri Kays el Hazali tarafından yönetildiği bildiriliyor.
Son aylarda, bu partiler İran destekli Halk Seferberlik Güçleri’nin Irak güvenlik yapısına entegrasyonu ve İran destekli milislerin silahsızlandırılması gibi konularda anlaşmazlık yaşamıştı. İran, 2021 seçimlerinde yaşanan sandalye kayıplarının da benzer iç rekabetten kaynaklandığını düşünüyor.
İran, özellikle Sadr Hareketi’nin seçimlere katılmama kararının istikrarsızlığa neden olabileceği yönündeki endişeleri paylaşmakla birlikte, Şii Koordinasyon Çerçevesi’nin birleşmesiyle bu durumun dengelenebileceğine inanıyor.
İran’ın gönderdiği mesajda, Şii lider Mukteda el Sadr’ın seçimlere katılımının önemi de vurgulandı. Ancak Sadr, 27 Mart’ta hareketinin seçimlere katılmayacağını ve takipçilerine boykot çağrısı yaptığını duyurdu. Buna rağmen, Sadr’a yakın kaynaklar, seçimlere katılım kararının önümüzdeki iki ay içinde değişebileceğini belirtiyor.
2021 seçimlerinde Sadr Hareketi tek listeyle yarışarak en fazla sandalye kazanan yapı olmuş, ancak İran destekli partilerle hükümet kuramaması nedeniyle Parlamento’dan çekilmişti. Bu çekilme, Şii Koordinasyon Çerçevesi’nin çoğunluğu sağlamasına yol açtı. İran açısından hem Sadr’ın katılımı hem de Şii partilerin birleşik hareket etmesi, ülkedeki etkisinin sürmesi için kritik görülüyor.
ARKA PLAN
İran’ın Irak’taki Etkisi
İran, Irak siyasetinde özellikle Şii gruplar üzerinden uzun süredir önemli bir nüfuza sahip. Fetih Koalisyonu, Kanun Devleti Koalisyonu gibi İran’a yakın Şii siyasi oluşumlar, geçmiş seçimlerde Tahran’ın desteğini alarak etkili olmuşlardır. Ancak, Mukteda es-Sadr gibi bazı Şii liderlerin İran’a mesafeli duruşu, Şii gruplar arasında birleşmeyi zorlaştırıyor. İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, 2018 seçimleri öncesi Şii liderlerle görüşerek birleşik bir cephe oluşturmaya çalışmıştı.
İran destekli gruplar (örneğin, Hadi el-Amiri’nin Fetih Koalisyonu ve Nuri el-Maliki’nin Kanun Devleti Koalisyonu) ile Sadr Hareketi arasında rekabet devam ediyor. Sadr’ın 2023’te yerel seçimleri boykot etmesi ve İran’a mesafeli duruşu, Şii birliğini zorlaştıran bir faktör.
İran, Irak’taki etkisini sürdürmek için Şii milis grupları (Haşdi Şabi) ve siyasi koalisyonlar aracılığıyla hareket ediyor. Ancak, 2024’te Hizbullah’ın İsrail karşısında zayıflaması, İran’ın bölgesel vekillerine olan güvenini sarsmış olabilir, bu da Irak’taki Şii grupları birleştirme çabalarını yoğunlaştırabilir.
2025 Parlamento Seçimleri
Irak’ta Kasım 2025’te yapılması planlanan parlamento seçimleri, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin yeniden adaylığını açıkladığı bir süreçte yaklaşıyor. Sudani’nin Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara’yı Arap Ligi Zirvesi’ne davet etmesi, İran destekli Şii gruplar arasında tepkilere yol açtı ve bu durum, seçim öncesi siyasi gerilimlerin artabileceğini gösteriyor.
