Çin merkezli LandSpace Technology, geliştirdiği metan yakıtlı Zhuque-2E Y2 taşıyıcı roketini Cumartesi günü başarıyla fırlattı.
Roket, Çin’in kuzeybatısındaki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi‘nden saat 12:12’de (0412 GMT) yörüngeye gönderildi. Şirketin açıklamasına göre bu, Zhuque-2 serisinin beşinci uçuşu oldu.
Fırlatmada, Çinli firma Spacety (Changsha Tianyi Uzay Bilimi ve Teknoloji Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilen altı uydu yörüngeye gönderildi. Enstitü Başkan Yardımcısı Li Xiaoming, yükün bir radar uydusu, iki multispektral uydu ve bilimsel deneyler için üç küçük uydudan oluştuğunu açıkladı. Uyduların ağırlıkları 20 ile 300 kg arasında değişiyor.
Li’ye göre, bilimsel araştırma uyduları Çin’in derin uzay keşif projelerine katkı sunacak. Multispektral uydular çevresel gözlem ve maden arama alanlarında kullanılacak. Radar uydusu ise, gece-gündüz fark etmeksizin, her hava koşulunda Dünya yüzeyinin gözlemlenmesini sağlayacak kapasiteye sahip. Radar uydusunun yüzeydeki milimetre düzeyindeki değişiklikleri algılayabildiği, bu özelliğin kentsel gelişim, ulaştırma ve enerji altyapısı takibinde büyük avantaj sunduğu vurgulandı.
Ocak 2023’te ABD Hazine Bakanlığı, Spacety’yi Ukrayna üzerinde radar görüntüsü sağlamakla suçlamış ve yaptırım uygulamıştı. Ancak şirket, yalnızca ticari ve sivil amaçlarla çalıştığını, iddia edilen taraflarla hiçbir bağının olmadığını duyurdu.
LandSpace’in Hedefi: Yeniden Kullanılabilir Roketler
SpaceX’in yeniden kullanılabilir roketleri uzay taşımacılığında maliyetleri düşürerek devrim yaratmıştı. LandSpace CEO’su Zhang Changwu, benzer bir hedefle hareket ettiklerini ve 2025’in ikinci yarısında yeniden kullanılabilir bir roket için test fırlatması planladıklarını açıkladı.
Zhuque-2 serisinin son modeli, yeniden kullanılabilirlik hedefi doğrultusunda çeşitli teknik iyileştirmeler içeriyor. Cumartesi günü yapılan fırlatma, sıvı oksijen ve metanın kaynama noktalarının altına soğutularak ekstra itiş gücü sağlandığı ilk deneme oldu.
Çin hükümetinin 2014’te özel sektörün uzay alanına yatırım yapmasına izin vermesinden bu yana, birçok özel şirket sektöre giriş yaptı. LandSpace, bu alanda en erken kurulan ve en fazla yatırım alan şirketlerden biri oldu.
2015’te kurulan şirket, Sequoia Capital China (yeni adıyla HongShan), Country Garden ve China SME Development Fund gibi yatırımcılardan destek aldı. 2020’de 1,2 milyar yuan, Aralık 2024’te ise ileri imalat odaklı bir fondan 900 milyon yuan (yaklaşık 120 milyon dolar) yatırım aldı.
Temmuz 2023’te, LandSpace, Zhuque-2 roketini başarıyla fırlatarak dünyada metan yakıtlı roketle yörüngeye ulaşan ilk şirket oldu.Bu başarıyı SpaceX’in Starship programı ve Blue Origin’in New Glenn roketi henüz gerçekleştiremedi.
Metan yakıtı
Metan (CH₄), kerosen (RP-1) gibi klasik roket yakıtlarına kıyasla daha az kurum ve yanma kalıntısı üretir.Bu sayede motorlar daha az kirlenir, bakım süresi kısalır ve yeniden kullanım kolaylaşır.
Metan, sıvı oksijenle birlikte kullanıldığında iyi bir özgül itki (Isp) değerine ulaşır; bu da daha yüksek verimlilik anlamına gelir. Daha az aşındırıcı olduğu için roket motorları tekrar tekrar çalıştırılabilir. Bu da SpaceX gibi şirketlerin hedeflediği “yeniden kullanılabilir roket” konseptiyle uyumludur.
Metan doğrudan yeraltı kaynaklarından çıkarılabilir veya Mars gibi gezegenlerde üretilebilir (bu da gelecekteki uzay görevleri için avantaj sağlar).
Metan roket motorları tasarım açısından zordur. LandSpace, Zhuque-2 motorunu başarıyla geliştirerek, “metan roketleri kağıt üstünde iyi, ama pratikte riskli” algısını yıktı.
