TCG Pirireis, Türkiye’nin Karadeniz’deki terörizm ve asimetrik tehditleri caydırıcı amacıyla icra edilen Karadeniz Uyumu Harekâtı’na iştirak maksadıyla ilk kez Karadeniz Ereğli Askerî Limanı’nı ziyaret etti.
Türkiye’nin öncülüğünde başlatılan Karadeniz Uyumu Harekâtı (Operation Black Sea Harmony), Karadeniz’de deniz güvenliğini artırmayı hedefleyen bir deniz operasyonudur. Terörizm, kitle imha silahlarının yayılması ve diğer asimetrik tehditlerin önlenmesi amacıyla, BM Güvenlik Konseyi’nin 1373, 1540 ve 1566 sayılı kararları doğrultusunda Mart 2004’te Türk Deniz Kuvvetleri tarafından ulusal bir operasyon olarak başlatılmıştır.
Başlangıçta millî nitelikte yürütülen harekât, 2005 yılından itibaren Karadeniz’e kıyıdaş ülkelerin (Rusya, Ukrayna, Romanya, Bulgaristan, Gürcistan) katılımına açılmıştır. Rusya 2006’da resmen katılırken, Ukrayna 2007’de bilgi paylaşım protokolü imzalamıştır. Böylece harekât çok uluslu bir yapı kazanmıştır.
Harekât, NATO’nun Akdeniz’deki Etkin Çaba Harekâtı (Operation Active Endeavour) ile benzerlik gösterir. Elde edilen veriler NATO ile paylaşılmakta ve Karadeniz’deki güvenlik yapılarıyla koordineli yürütülmektedir.
Karadeniz Ereğli: Operasyonun Merkezi
Karadeniz Uyumu Harekâtı’nın merkezi, Türkiye’nin Karadeniz kıyısındaki Ereğli Askerî Limanıdır. Katılımcı ülkeler, buraya irtibat subayları gönderebilir. Operasyon, Karadeniz Deniz İş Birliği Görev Grubu (BLACKSEAFOR) gibi bölgesel girişimlerle bağlantılı olmakla birlikte, bağımsız bir yapıya sahiptir.
Güncel Durum (2025 İtibarıyla)
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın (2022) etkisiyle çok uluslu katılım büyük ölçüde askıya alınmıştır. Ancak Türkiye, harekâtı millî düzeyde sürdürmektedir. Bazı kaynaklar operasyonun etkinliğini sorgulasa da, resmî faaliyetler ve güvenlik misyonları halen devam etmektedir.
2025 yılında, harekât enerji güvenliğine odaklanmış durumdadır. Özellikle Karadeniz’deki sondaj gemilerine refakat ve koruma ön plandadır. Bu kapsamda stratejik dengeyi koruma ve enerji kaynaklarını güvence altına alma misyonu, Türkiye açısından büyük önem taşımaktadır.
TCG PİRİREİS (S-330): Reis Sınıfının Öncüsü
Reis sınıfı denizaltıların ilki ve lider gemisi olan TCG PİRİREİS (S-330), Türk Deniz Kuvvetleri’nin denizaltı filosunda yeni bir dönemin sembolüdür. Alman Type 214 sınıfı tasarımı esas alınarak geliştirilen bu denizaltı, Gölcük Tersanesi‘nde ASELSAN, HAVELSAN gibi Türk savunma sanayii firmalarının katkısıyla inşa edilmiştir.
Hava Bağımsız Tahrik (AIP) sistemi ile donatılan TCG PİRİREİS, su altında uzun süre kalabilme yeteneğiyle dikkat çekmektedir. Modern sensör ve savaş yönetim sistemleriyle donatılan gemi, Türk Donanması’nın denizaltı kabiliyetlerinde çarpan etkisi yaratmıştır.
Proje Tarihçesi ve Gelişimi
- 2005: Savunma Sanayii İcra Komitesi kararıyla proje başlatıldı.
- 2009: HDW/MFI (ThyssenKrupp Marine Systems) ile 2,06 milyar Euro tutarında sözleşme imzalandı.
- 2015: TCG PİRİREİS’in omurgası kızağa kondu.
- 2021: Gemi denize indirildi.
- 24 Ağustos 2024: Aksaz Deniz Üssü’nde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla hizmete girdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, TCG PİRİREİS’in 380’den fazla testten başarıyla geçtiğini vurgulayarak, Reis sınıfı denizaltıların kalan üyelerinin de 2029’a kadar envantere alınacağını ifade etmiştir.
Reis Sınıfı Denizaltıların Mevcut Durumu (Ağustos 2025)
- TCG PİRİREİS (S-330): Hizmette
- TCG HIZIRREİS (S-331): Deniz testleri sürüyor
- TCG MURATREİS (S-332): Mayıs 2025’te denize indirildi, montaj aşamasında
- TCG AYDINREİS (S-333), TCG SEYDİALİREİS (S-334), TCG SELMANREİS (S-335): İnşa aşamasında
Reis sınıfı projesi, yalnızca askeri kapasiteyi artırmakla kalmayıp, Türkiye’nin yerli ve milli Milli Denizaltı (MİLDEN) projesi için de önemli bir deneyim ve altyapı sağlamaktadır.
