Yeni Tip Denizaltı Projesi’nin ilk denizaltısı TCG Pirireis (S-330) tören ile havuza çekildi. Projenin 5’inci denizaltısı TCG Seydialireis (S-334)‘in ilk kaynak merasimi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla Gölcük Tersanesi Komutanlığında gerçekleştirildi.

Türk Deniz Kuvvetleri ve Türk savunma sanayisine yeni kabiliyet ve yetenekler kazandıran Yeni Tip Denizaltı Projesi (YTDAP/NTSP) kapsamında inşa edilen ilk denizaltı Piri Reis, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı tören ile suya indirildi.

Dünyada “Tip-214” olarak tanınan ve sahip olduğu yakıt pili teknolojisi sayesinde havadan bağımsız tahrik kabiliyetine sahip denizaltılar, Türk Deniz Kuvvetleri için ilk olma niteliği taşıyor. Su altı, su üstü ve kara hedeflerine karşı silahlarla donatılmış olan denizaltılar birçok tipte torpido, füze atabilme ve mayın dökebilme özelliğine sahip bulunuyor.

REİS Sınıfı Denizaltılar taşıdıkları dizel/elektrik ve HBT/AIP Sistemi ve modern silah donanımlarıyla daha derin sularda ve daha sesiz harekat kabiliyetine sahip olacaktır. Denizaltıların envantere alınmasıyla Türk Deniz Kuvvetlerinin ilgi ve yetki sahasındaki caydırıcılığı daha da artacaktır.

Tip 214TN (Turkish Navy) Sınıfı denizaltılar, seyir süratlerine bağlı olarak havadan bağımsız tahrik kabiliyeti sayesinde tamamen dalmış olarak hiç direk sürmeden Akdeniz’i baştanbaşa su altından geçebilecektir. 

Thyssen Krupp Marine Systems ana yükleniciliğinde gerçekleştirilen Yeni Tip Denizaltı Projesi kapsamında 6 yeni tip denizaltının inşası öngörülüyor. Pirireis havuza çekim aşamasına gelirken, ikinci denizaltı Hızırreis’in donatımı, 3’üncü ve 4’üncü denizaltıların gövde imalatları sürüyor.

Pirireis‘ denizaltısı sırasıyla Fabrika Kabul (FAT), Liman Kabul (HAT) ve Deniz Kabul (SAT) Testlerinin ardından 2022 yılında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı hizmetine girecek. Proje kapsamında inşa faaliyetlerine devam edilen diğer 5 denizaltı ise 2027’ye kadar her yıl bir denizaltı hizmete girecek şekilde planlanlama yapılıyor. İlk denizaltı TCG PiriReisin (S-330) ardından sırasıyla TCG HızırReis (S-331)TCG MuratReis (S-332)TCG AydınReis (S-333)TGC SeydialiReis (S-334) ve TCG SelmanReis (S-335) takip edecektir.

Reis Sınıfı denizaltıların tedarikine yönelik sözleşme SSB ile Alman TKMS Ortak Girişimi (eski adıyla HDW-MFI Ortak Girişimi) arasında 2 Temmuz 2009’da 2.6 milyar EURO bedel ile imzalanmış, daha sonra 22 Haziran 2011’de yürürlüğe girmiştir. Proje HBT/AIP kabiliyetli 6 adet Reis Sınıfı Tip 214TN Denizaltısının HDW Tersanesi tarafından sağlanacak teknik destek ve teknoloji transferi ile Gölcük Tersanesi Komutanlığı’nda inşasını kapsamaktadır.

Proje altında inşa edilecek denizaltılar ilk olarak “Cerbe Sınıfı” olarak anılmış ancak daha sonra 2014’te “Reis Sınıfı” olarak isimlendirilmişlerdir.

BİR ÇOK YERLİ FİRMA İNŞAA SÜRECİNE KATILIYOR

Denizaltılarda ASELSAN, HAVELSAN, MilSOFT, STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret AŞ, Koç Bilgi ve Savunma, TÜBİTAK, AYESAŞ’ın geliştirdiği milli ve yerli sistemler kullanılıyor. Gürdesan, Sirena Marine, Arıtaş, İ-Marine gibi birçok yerli üretici inşa sürecine katkı veriyor.

Denizaltıların ‘Entegre Muhabere Sistemi’ kapsamında telsiz sistemleri (taktik veri linkleri dahil), Uydu Haberleşme Sistemi, Dost Düşman Tanıma/Tanıtma Sistemi (IFF), Muhabere Kontrol Sistemi, kullanıcı terminalleri, mesaj İşletim Sistemi, veri modemleri, acil durum haberleşme ekipmanları, Güç Dağıtım Sistemi, Operatör Konsolları Soğutma Sistemi, konsollar ve dağıtım birimleri gibi alt sistemler ASELSAN tarafından geliştirildi.

Denizaltı Bilgi Dağıtım Sistemi çalışmalarına 2011 yılında HAVELSAN tarafından başlandı. Sistem için gerçek zamanlı çalışan gömülü yazılım teknolojisi kullanılarak denizaltı bünyesindeki 105 farklı birimle kesintisiz entegrasyon sağlandı. HAVELSAN Yeni Tip Denizaltı Projesi kapsamında tasarlayıp ürettiği 400 bin satır kod yazılan Denizaltı Bilgi Dağıtım Sistemi ve 450 bin satırdan fazla kod yazılan Savaş Yönetim Sistemi ile projeye katkı sağlıyor.

REİS SINIFI DENİZALTISININ GENEL ÖZELLİKLERİ

REİS Sınıfı denizaltıların mukavim tekne dış çapı 6.3m, toplam uzunluğu 67.7m, toplam yüksekliği 13.1m (periskoplar hariç), su çekimi (draftı) 6.3m genişlik, 6.0m, su üstü (satıhta) deplasmanı 1.855 ton, dalmış durumdaki deplasmanı ise 2.042 ton olacaktır.

Bu özelliği ile tek bölmeli/tekneli Reis Sınıfı denizaltılar Tip 214 Sınıfı denizaltılar içinde Portekiz Deniz Kuvvetleri envanterindeki 67.9m uzunluğa sahip tek tekneli, çift bölmeli 209PN Denizaltılarının ardından kendi sınıfının ikinci en uzun denizaltısı ve 2.042 tonluk deplasmanı ile en ağır denizaltısı olacaktır.

Reis Sınıfı Denizaltıların inşasında (Erdemir’in bu tip saçları üretmemesi nedeniyle) Avusturya’dan temin edilen ferromanyetik yaklaşık 400 ton ağırlığında HY-80 ve HY-100 tipi yüksek dayanımlı çelik saclar kullanılmaktadır.

Hizmetteki Preveze ve Gür Sınıfı Denizaltılara kıyasla Tip 214 Denizaltıların sessizlik, gizlilik ve sürpriz silah olma özelliklerinde beş kat iyileşme sağlandığı belirtiliyor. Denizaltılarda 648 (2×324 Exide Technologies ürünü) kurşun asitli 30 PS 15B batarya yer alacak olup bataryalar Gölcük’deki Seymen Denizaltı Batarya Fabrikası’nda imal edilmektedir. 

HPT/AIP Sisteminde kullanılan PEM Yakıt Pilleri için gerekli olan enerji silindir şeklindeki çift cidarlı metal hidrid tüpler içinde taşınan ve zehirleyici özelliği bulunan saf hidrojen (H2) ile sağlanmaktadır.

Mukavim tekne içinde yatay/ufki olarak yerleştirilmiş bir adet 15.3 ton kapasiteli Sıvı Oksijen (LOX) tankı taşıyan Tip 214TN denizaltısında, 6 sıra değil de 7 sıra ‘Metal Hidrid Silindir’ tankı yer alması planlanmaktadır. AIP Sisteminde kullanılan yakıt hücreleri için gerekli enerjinin sağlanmasında kullanılan ve sıvı hidrojenin depolandığı ‘Metal Hidrid Silindir’ tankları daha fazla hidrojen alacağından denizaltının sualtında kalış süresine de olumlu etki yapacaktır.

Tip 209PN ve Tip 214 denizaltılarında normalde mukavim tekne dışında denizaltı gövdesinin alt kısmına yerleştirilmiş 6 sıra, (Tip 209 AIP denizaltısında ise 5 sıra halinde) üç adet sağ tarafta üç adet de sol tarafta olmak üzere toplamda 6’şar adet metal hidrid tüp bulunmakta. Ancak TKMS tarafından, ilk kez Ekim 2017’de düzenlenen 8’inci Deniz Sistemleri Semineri sırasında yapılan paylaşımda, Tip 214TN Denizaltı projesinde iç kesit mukavim tekne dışında 7 sıra halinde metal hidrid tüp görülmektedir.

Bu REİS Sınıfı Denizaltılarda 6×7=42 adet metal hidrid tüpün (toplamda 42x55kg = 2,3 tonun üzerinde hidrojen) bulunacağı anlamına gelmektedir. Bu sebepten ikinci revizyon öncesinde REİS Sınıfı Denizaltıların teslimat takvimi 12 aylık faz farkı ile 2021-2026 yılları olarak planlanmışken, yeni takvim 2022-2027 olarak güncellenmiştir.

REİS-II olarak isimlendirdiğimiz bu yeni versiyonda denizaltının tam boyu 68.35m (REİS Sınıfı ilk versiyona kıyasla 0.75m, CERBE Sınıfına göre de 2.05m daha uzun)’ye uzarken, yükseklik (13.1m, periskoplar açık durumda 16,5m), genişlik (6.3m), su çekimi (6.0m) ve satıhtaki ağırlığında (yaklaşık 1.850 ton) bir değişiklik olmamıştır. Denizaltının dalmış durumdaki ağırlığı ise yaklaşık 2.040-2050 ton civarında olması beklenmektedir. TKMS ürün broşürüne göre Tip 214 Sınıfı yeni üretim denizaltılarda toplam uzunluk 72m’ye, suüstü deplasmanı ise 2,000 ton’a ulaşmış olarak gösterilmektedir.

Reis Sınıfı Denizaltılarda yer alacak 500 lt hacim ve 900 kg ağırlığa sahip Siemens ürünü iki BZM 120 [120kW] yakıt hücresi (pili) ise Almanya’dan hazır gelecek ve bakım onarımları da yine bu ülkede gerçekleştirilecek.

Tip 214 Sınıfı Denizaltılardaki Havadan Bağımsız Tahrik Sistemi’nin kalbini her biri 120kW güç sağlayan Siemens ürünü iki adet BZM120 Polimer Elektrolit Membran [PEM] yakıt hücresi modülü oluşturmaktadır. Her biri 900 kg ağırlığa sahip 320 hücreli BZ120 PEM yakıt hücresi (pili) modüllerinin çalışma/hizmet ömrü 2000-4.000 saat olarak hesaplanmaktadır yani 4.000 saat çalıştıktan sonra BZM120 PEM modülünün yenilenmesi gerekir.

BZM120 PEM modülü denizaltıya su altında 2 ila 6 Knot hızla seyrüsefer yapabilme ve hıza bağlı olarak satıha çıkmadan yaklaşık 3 hafta süre ile su altında kalabilme kabiliyeti sağlamaktadır. Su üstünde 12, su altında ise 20 knot sürate erişebilen Tip 214’ün AIP Sistemi sayesinde bataryaları şarj etmek için şnorkel yapmadan 4 knot hızla su altında 18 gün (yaklaşık 1.250nm), azami yakıt yükü ile satıhta şnorkel yapıp dalmış durumda ise 6 knot hız ile 12.000nm yol kat edebildiği belirtiliyor.

HBT/AIP Sistemi’nin ana bileşenleri; PEM Yakıt Pili modülü, silindir şeklindeki metal hidrid tüpler, sıvı oksijen tankı ve kontrol ünitesinden oluşuyor. Metal hidrid tüplerde depolanan hidrojen ile sıvı haldeki oksijenin yakıt hücresi modülünde kimyasal reaksiyonu sonucunda oluşan elektrik enerjisi ile denizaltı suüstüne çıkma ihtiyacı duymadan uzun süre görev icra edebiliyor. Yakıt Pillerinde elektrik, saf hidrojen sayesinde elde edildiğinden hidrojen verildikçe elektrik elde edilebiliyor.

Denizaltı yüksek hızda seyir sırasında dizel motorlarını kullanırken, düşük hızda sessiz seyir için AIP Sistemi’nden yararlanmaktadır. 

Hibrid [dizel/elektrik ve HBT/AIP] tahrik sistemine sahip Tip 214 Sınıfı denizaltılar bataryalarını her biri 120kW güç kapasiteli Polimer Elektrolit Membranlı [PEM] yakıt pillerini kullanarak (bu acil durum dışında pek tercih edilmez) veya dizel motorlarının (bu durumda dizel motorun sesi yüzlerce hatta gelişmiş sonara sahip bir denizaltı tarafından 2.000km uzaklıktan tespit edilebilir) desteğinde şnorkel işlemi ile yeniden şarj edebilmektedirler. Dizel motorlara kıyasla şarj işlemi PEM yakıt pilleri kullanıldığında çok daha sessiz bir şekilde gerçekleştirilebilmekte böylelikle denizaltının (pasif akustik sono şamandıraları ile) tespit edilebilme ihtimali azaltılmaktadır.

Güney Kore Donanması’nın Tip-214 denizaltısı Busan açıklarında seyrediyor.Güney Kore Deniz Kuvvetleri’ne ait Son Won-IL (SS 072) Denizaltısının Kasım 2008’de 18 gün su altında kaldığı iddia edilmektedir.
…………………………………………………………………………….

Tip 214 Sınıfı denizaltılar şnorkel kullanmadan 18 gün süreyle su altında kalabilmekteler. Ancak, böylesine uzun bir görev sonrasında HBT/AIP Sisteminde yer alan sıvı oksijen ve hidrojen tankının/tüplerinin dolumu için yaklaşık 300 bin dolar (2014 rakamı) harcama yapılması gerekiyor.

Uzun bir görev seyri sonrasında HBT/AIP Sisteminde yer alan sıvı oksijen ve hidrojen tankının/tüplerinin dolumu için Tip 214TN Reis Sınıfı denizaltıların konuşlandırılacağı Gölcük Deniz Üssü bünyesinde bu ihtiyaca özel bir (sabit veya mobil) yakıt dolum tesisinin inşası gerekmektedir.

Açık kaynaklara göre metal Hidrid tanklar limanda 10 saatte %80, 25 saatte ise %100 doldurulabilmektedir. Denizaltı gövdesi üzerinde LOX tankı ve hidrojenin depolandığı metal hidrid silindir tüplerinin doldurulması için özel kapakların yer aldığı ve dolumu yapacak sistemin bağlanması ile hidrojen tüplerinin tamamının manifoldlar sayesinde aynı anda doldurulabileceği belirtiliyor.

Türk Deniz Kuvvetleri’ne bağlı Denizaltı Filosu Komutanlığı bünyesinde halen; 4 AY Sınıfı, 4 PREVEZE Sınıfı ve 4 GÜR Sınıfı olmak üzere toplam 12 denizaltı gemisi yer alıyor.

Kaynak: Ajanslar, millisavunma.com, Defence Turkey ( İbrahim Sünnetçi), HAVELSAN, ASELSAN,STM,

Reis Sınıfı Denizaltıların Genel Özellikleri:

 Uzunluk: 67,6 m (standart denizaltılardan yaklaşık 3 m. daha uzun)

  •  Tekne dış çapı: 6,3 m
  •  Yükseklik: 13,1 m (Periskoplar haric)
  •  Su üstü (satıhta) deplasman: 1.855 ton
  •  Su altı (dalmış durumda) deplasman: 2.042 ton
  •  Hız (satıhta): 10+ knot
  •  Hız (snorkel srasında): 12 knot
  •  Hız (dalmış durumda): 20+ knot
  •  Hız (AIP devrede iken): 6+ knot
  •  Menzil (satıhta): 12.000 nm (6 knot hiz ile)
  •  Menzil (dalmış durumda): 420 nm (8 knot hiz ile)
  •  Menzil (AIP devrede iken): 1.248 nm (4 knot hiz ile)
  •  Azami operasyon derinliği: 250 m (Test derinligi 400 m)
  •  Seyir süresi: 12 hafta
  •  Su altında kalma süresi: 3 hafta
  •  Mürettebat: 27 (5i subay)
  •  Gövde: Ferromanyetik çelik (HY-100 ve HY-80)

Silahlar:

  •  Torpido kovanı: 8 adet
  •  Torpido kovanı çapı: 533 mm (21 inch)
  •  Mk48 ADCAP Mod6 AT veya Akya ağır torpido (planlanan)
  •  UGM-84A Harpoon Blok II ASM (4 torpido kovanı fırlatma için uygundur)
  •  IDAS SAM (planlanan); ASW helikopterleri, küçük deniz platformları ve kıyı hedeflerine karşı. (Roketsan proje ortağıdır.)
  •  Gezgin seyir füzesi (beklenti)
  • Savas Sistemleri:
  •  1 x LPI radar
  •  ISUS-90/72 Entegre Su Altı Komuta Kontrol Sistemi (ESKKS)
  •  Çoklu Veri Link Sistemi (CAVLIS), Link 11/22 kabiliyetli

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here