ABD Başkanı Donald Trump, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’i Beyaz Saray’da ağırlayarak, 40 yıllık çatışmanın ardından iki ülke arasında barış çerçevesinin imzalanmasına başkanlık etti. Bu tarihi imza, Güney Kafkasya’daki jeopolitik dengeleri sarsarken Rusya’yı ikinci plana itti.
Yeni anlaşmaya göre, ABD Güney Kafkasya’dan geçen ve üzerinde uzun süredir anlaşmazlık bulunan Zangezur Koridoru’nun geliştirme haklarını talep edecek. Bu durum, bölgede siyasi ve ekonomik çıkarları bulunan Rusya, İran ve Türkiye için sürpriz bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Zangezur Koridoru, Azerbaycan’ı Nahçıvan üzerinden Türkiye’ye ve oradan Avrupa’ya bağlayacak. Aynı zamanda Çin ve Orta Asya ülkelerinin “Orta Koridor” projesi kapsamında Türkiye’ye erişimini sağlayacak kritik bir bağlantı noktası olacak.
Toplantının Kremlin yerine Beyaz Saray’da yapılması, Ukrayna savaşı sonrasında Rusya’nın Sovyet sonrası alandaki nüfuzunun azaldığını gözler önüne serdi. Anlaşma ayrıca, ABD ordusunun bölgedeki barışı koruma rolünü üstlenmesini öngörüyor. Kremlin’e yakın siyasetçi Sergei Markov, bunu “Rusya’nın çıkarlarına güçlü bir darbe” olarak nitelendirdi.
Sovyet döneminden beri tartışmalı olan Dağlık Karabağ, 2023’te Azerbaycan’ın düzenlediği askeri harekâtla kontrol altına alındı. Harekât sırasında 100 binden fazla Ermeni yerinden edildi. Rusya, bölgede konuşlu barış gücüyle Ermenistan’ı koruyamadı, bu da Moskova-Erivan ilişkilerinde gerilime yol açtı.
Amerika Ermeni Ulusal Komitesi Direktörü Aram Hamparian, anlaşmayı eleştirerek, Azerbaycan’ın etnik temizlik yaptığını ve Trump’ın bunu meşrulaştırdığını savundu. Buna karşın, ABD yönetimi anlaşmanın Ermenistan’ın güvenliğini ve ekonomik gücünü artıracağını belirtti.
Trump, anlaşmayı Nobel Barış Ödülü hedefinin bir parçası olarak görüyor. Daha önce Kamboçya-Tayland, Kongo-Ruanda, Hindistan-Pakistan gibi krizlerde arabuluculuk girişimlerinde bulunduğunu hatırlattı. Paşinyan ve Aliyev de Trump’ın Nobel’e aday gösterilmesini desteklediklerini açıkladı.
İki ülke arasındaki ilişkiler, geçen yıl Rusya’nın kendi hava sahasında yanlışlıkla bir Azerbaycan yolcu uçağını düşürmesiyle daha da kötüleşti. Aliyev, olayın uluslararası mahkemelere taşınabileceğini söyledi.
ABD’nin Zangezur Koridoru’na müdahalesi, Rusya ve İran’ın Güney Kafkasya üzerinden kuzey-güney ticaretindeki etkisini sınırlayabilir. Orta Asya ülkeleri ise giderek Rusya’dan uzaklaşıp Çin, Türkiye ve Batı ile iş birliğini artırıyor.
Türkiye, ABD Arabuluculuğunda Ermenistan-Azerbaycan Anlaşmasını Memnuniyetle Karşıladı
Türkiye, ABD Başkanı Donald Trump’ın Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki düşmanlıkların kalıcı olarak sona ereceğini duyurmasının ardından, imzalanan anlaşmayı “kalıcı barış” yolunda önemli bir adım olarak değerlendirdi.
Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “Azerbaycan ve Ermenistan arasında kalıcı barışın tesisine yönelik kaydedilen ilerlemeyi ve bu konuda bugün Washington’da verilen taahhüdü memnuniyetle karşılıyoruz. Uluslararası çatışmaların ve krizlerin yoğunlaştığı bir dönemde, bu adım bölgesel barış ve istikrarın teşviki açısından son derece önemlidir. Bu süreçte ABD yönetiminin katkılarını takdirle karşılıyoruz.” ifadelerini kullandı.
Anlaşmanın, Güney Kafkasya’da uzun süredir devam eden gerilimin sona erdirilmesine yönelik diplomatik çabalar açısından kritik bir dönüm noktası olduğu vurgulandı.
