Birçok askeri uzman, gelecekteki hava savaşlarının bugünün hayal gücünü aşan biçimlerde gerçekleşeceğini öngörüyor. Bu yeni dönemde yalnızca yeni nesil savaş uçakları değil, aynı zamanda onlarla birlikte görev yapacak işbirlikçi savaş uçakları (CCA – Collaborative Combat Aircraft) da öncü bir rol üstlenecek.
Lockheed Martin F-35 Lightning II, “beşinci nesil” kavramının sembolü olsa da, birçok uzman bu uçağın beklenen devrimi yaratamadığını belirtiyor. F-35’in “gizlilik” özelliği, tamamen görünmezlikten ziyade radar kesitini azaltan “düşük gözlemlenebilirlik” etkisine dayanıyor. Bu nedenle, altıncı nesil savaş uçaklarının daha ileri yetenekler sunması gerektiği değerlendiriliyor.
ABD, Çin ve diğer büyük güçler altıncı nesil uçak projelerini hızla geliştiriyor. Ancak bu platformların insanlı mı, insansız mı olacağı hâlâ belirsizliğini koruyor. Uzmanlara göre, dijital Fly-By-Wire sistemleri insansız operasyonlara imkân tanısa da, tamamen pilotsuz kullanım hâlâ pratik değil.
Hava Hakimiyetinden Veri Hakimiyetine
Modern hava muharebesi artık yalnızca füze ve bombalara değil, bilgi üstünlüğüne dayanıyor. “Hava Hakimiyeti” kavramı, hava sahasının görselleştirilmesi, hedef bilgilerinin paylaşılması ve yapay zekâ destekli karar süreçleriyle tanımlanıyor. Bu dönüşüm, klasik üretici firmalardan ziyade yapay zekâ geliştiricilerinin öncülük ettiği bir dönemi başlatıyor.
ABD ve Çin Arasındaki Rekabet
Çin, altıncı nesil uçak prototiplerinde hızlı ilerleme kaydederken (J-36 ve J-50), ABD yapay zekâ destekli CCA konseptinde öne çıkıyor. Boeing, ABD’nin yeni nesil hava üstünlüğü uçağı F-47 projesinin ana yüklenicisi olarak seçilirken; General Atomics ve Anduril gibi firmalar YFQ-42A ve YFQ-44A CCA prototiplerini test ediyor. Bu uçaklar, insanlı platformlarla birlikte “birleşik hava savaşı” senaryolarında deneniyor.
Çin’in CCA Atılımı
Çin de bu alanda büyük adımlar atıyor. 3 Eylül’de Tiananmen Meydanı’nda sergilenen A Tipi ve B Tipi CCA modelleri, ülkenin yapay zekâ ve kuantum sensörlerdeki ilerlemesini gözler önüne serdi. Feihong FH-97 ve Hongdu GJ-11 platformlarıyla yürütülen testler, insanlı-insansız entegrasyonun temellerini oluşturdu.
Çin’in J-20 hayalet uçağının iki koltuklu varyantı J-20S, bu CCA’larla birlikte çalışmak üzere geliştirildi. J-20S, 2024 Zhuhai Airshow’da tanıtıldı ve kısa süre önce Çin Hava Kuvvetleri’ne bağlı bir üste konuşlandırıldı.
Yapay Zekâ Faktörü
Uzmanlar, Çin’in üretim hızına rağmen ABD’nin yapay zekâ destekli sistemlerde avantajını koruduğunu belirtiyor. Çin’in sivil AI firmalarına bağımlılığı ve GPU yarı iletken tedarikinde yaşadığı zorluklar bu ilerlemeyi sınırlıyor. Ancak Çin, “Dark Sword” adlı gizli CCA projesiyle önemli bir potansiyele sahip.
Askeri uzmanlara göre, ABD ve Çin altıncı nesil hava gücü yarışında başa baş gidiyor. Ancak zafer, yenilikçi yapay zekâyı daha hızlı ve etkin biçimde savaş ortamına entegre eden tarafın olacak.
Bu gelişmeler, özellikle 4.5 nesil KF-21 gibi uçaklarla sınırlı kalan Güney Kore gibi ülkeler için de değerli bir stratejik ders niteliği taşıyor.
Kaynak: Emekli Albay Yoon Seok-jun
