İspanya Savunma Bakanlığı’nın Airbus ve Turkish Aerospace Industries (TAI) ortaklığına verdiği 2,6 milyar avroluk jet eğitim uçağı ihalesi, uçak sayısı konusunda farklı açıklamaları da beraberinde getirdi. Resmî bütçe ve ihale belgelerinde program 45 uçağa kadar planlanmış görünürken, Türk savunma sanayii yetkililerinin 30 uçaklık ihracat paketi vurgusu, nihai tedarik miktarının henüz kesinleşmediğine işaret ediyor. Bütçe kaleminin değiştirilmemiş olması, 45 uçaklık üst tavanın korunduğunu gösterse de, ilk aşamada daha sınırlı bir teslimat öngörülebileceği değerlendiriliyor.
Airbus ile Türk savunma sanayii şirketi Turkish Aerospace Industries (TAI) tarafından oluşturulan UTE, Hava ve Uzay Kuvvetleri’nin yeni jet eğitim uçağı ihtiyacını karşılamaya yönelik 2,6 milyar avroluk sözleşmeyi kazanmıştı.
Program Ekim ayında Bakanlar Kurulu tarafından onaylandığında 45 adet uçak öngörülüyordu. Ancak son dönemde Türk savunma sanayii kaynakları, ilk aşamada 30 adet uçak üzerinde durulduğunu belirtiyor.
Yılın son haftasında Savunma Bakanlığı, geçtiğimiz nisan ayında onaylanan Güvenlik ve Savunma için Endüstriyel ve Teknolojik Plan kapsamında öngörülen son büyük sözleşmeleri tamamladı. 29 Nisan Pazartesi günü, Silah ve Malzeme Genel Müdürlüğü (DIGAM), Airbus Helicopters España ve Airbus Defence & Space lehine çeşitli önemli ihaleleri sonuçlandırdı.
Bu kapsamda, Airbus ve TAI ortaklığında kurulan UTE’ye, “projenin teknik geliştirilmesi açısından yeterli yetkinliğe sahip tek yapı olması ve idare lehine önemli iyileştirmelerin müzakere edilmesi” gerekçesiyle 2,6 milyar avro tutarında bir sözleşme verildi. Söz konusu sözleşme, F-5 uçaklarının yerini alacak AE.09 numaralı Avcı ve Saldırı Uzmanlığı için Entegre Eğitim Sistemi (ITS-C) programını kapsıyor.
Infodefensa’nın daha önce bildirdiği üzere, yarım asırdır hizmette olan ve kullanım ömrünün sonuna yaklaşan F-5 ileri seviye eğitim uçaklarının yerini alacak bu yeni platform sayesinde, Hava ve Uzay Kuvvetleri Talavera la Real Hava Üssü’nde savaş pilotları için modern bir eğitim altyapısına kavuşacak.
İhale kararında uçak sayısı açıkça belirtilmese de, Bakanlar Kurulu’nun ekim ayında 45 adede kadar eğitim uçağı alımını onayladığı biliniyor. Buna karşın Türk basını ve sektör kaynakları, ilk paket için 30 uçak üzerinde mutabakata varıldığını aktarıyor.
Türkiye Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Türkiye’de üretilen ilk jet eğitim uçağı Hürjet, İspanya Hava ve Uzay Kuvvetleri tarafından 30 adetlik ihracat paketi için resmen seçildi. Bu, savunma sanayimiz açısından tarihi bir ihracat başarısıdır” ifadelerini kullandı.
TAI CEO’su Mehmet Demiroğlu da sözleşmenin imzalandığını doğruladı ancak uçak sayısına ilişkin detay paylaşmadı.
Bu nedenle, 2,6 milyar avroluk bütçe kalemi değiştirilmediği ve 45 uçak için planlandığı dikkate alındığında, nihai uçak sayısının ne olacağı henüz netlik kazanmış değil.
Bütçe ve Takvim
İhale kararına göre harcama takvimi şu şekilde belirlendi:
2026’da 260 milyon, 2027’de 281 milyon, 2028’de 198 milyon, 2029’da 208 milyon, 2030’da 208 milyon, 2031’de 250 milyon, 2032’de 270 milyon, 2033’te 301 milyon, 2034’te 312 milyon ve programın tamamlanacağı 2035’te 312 milyon avro. Bu rakamlar vergiler hariç olarak hesaplandı.
Savunma Bakanlığı, ITS-C programının; avcı ve saldırı pilotlarının eğitim kapasitesini güncelleyerek, yeni ve karmaşık güvenlik senaryolarında operasyonel hazırlık seviyesini yükseltmeyi hedeflediğini vurguluyor.
Sanayi Katılımı ve Finansman
Airbus DS İspanya, programda ulusal koordinatör ve havacılık sanayiinin ana yüklenicisi rolünü üstlenecek. Airbus’ın İspanya yapılanmasına ek olarak Aciturri, Aernnova, Aertec, Airtificial, Amper, Centum, CESA, CLUE, GMV, Grabysur, Indra, Grupo Oesía, Orbital ve Sener olmak üzere toplam 15 yerli şirket projeye dâhil olacak.
Program ayrıca Sanayi Bakanlığı’ndan sağlanacak 1,04 milyar avroluk krediyle desteklenecek. Bu finansman 2025–2029 döneminde beş taksit halinde dağıtılacak. Teslimatların 2028’de başlaması, ilk uçakların 2029/2030 eğitim döneminde aktif olarak kullanılması, İspanyol konfigürasyonuna sahip ilk platformların ise 2031’den itibaren hizmete girmesi planlanıyor.
Hürjet Tabanlı Yeni Eğitim Uçağı
Hürjet tabanlı yeni eğitim uçağının en az 30 yıl hizmet vermesi öngörülüyor. Hâlen geliştirme aşamasında bulunan ve iki prototipi uçuşta olan platform; Mach 1,2 azami hız, 45.000 ft irtifa, 17.000 libre itki üreten F404-GE-102 motoru ve gelişmiş aviyonik sistemleriyle dikkat çekiyor.
Uçak; eğitim görevlerinin yanı sıra hafif taarruz, Red Air rolü ve akrobasi görevlerinde de kullanılabilecek şekilde tasarlandı. Program kapsamında Hürjet’in, yerli sistemlerle donatılarak “İspanyollaştırılması” hedefleniyor.
Sözleşme; uçaklara ek olarak yer tabanlı simülasyon sistemi (GBTS), Eğitim Yönetim Sistemi (TMS) ve sentetik ortam çözümlerini de kapsıyor. Bu yapı, gerçek uçuş saatlerine olan ihtiyacı azaltarak eğitim verimliliğini artırmayı ve maliyetleri düşürmeyi amaçlıyor.
Savunma Bakanlığı, programın aynı zamanda nitelikli istihdam yaratacağını, teknoloji transferi yoluyla İspanya’nın endüstriyel ve teknolojik kapasitesini güçlendireceğini vurguluyor. Bu kapsamda Airbus DS İspanya, Hürjet’i İspanyol konfigürasyonuna dönüştürmek için özel bir merkez kuracak; Hava ve Uzay Kuvvetleri ise Talavera la Real (Badajoz) Hava Üssü’nün altyapısını genişletecek.
Kaynak: Infodefensa, Ajanslar,
