ABD Dışişleri Bakanlığı’nın 2024 yılı Silahların Yayılmasını Önleme Uyum Raporu’na göre, Çin Halk Kurtuluş Ordusu, potansiyel askeri uygulamaları bulunan biyolojik ve toksin araştırmalarında yapay zekâ teknolojisinden yararlanıyor.
Raporda, Çin’in özellikle risin, botulinum toksini, şarbon, kolera, veba ve tularemi gibi ölümcül ajanlar üzerinde çalıştığı, bu çalışmaların Biyolojik Silahlar Sözleşmesi’ne (BWC) aykırı olduğu vurgulanıyor. Ancak Çin, bu tür saldırgan biyolojik silah çalışmalarıyla ilgili detayları açıklamıyor.
Rapor, COVID-19 virüsüne atıfta bulunmazken, virüsün Çin’in askeri araştırmalarıyla ilişkili olduğu düşünülen Wuhan Viroloji Enstitüsü’nden kaynaklandığı iddialarını yeniden gündeme taşıyor. Beyaz Saray’a ait yeni bir internet sitesinde, virüsün “doğada bulunmayan biyolojik bir özelliğe sahip olduğu” ileri sürülüyor.
Deniz Toksinleri ve AI Destekli Çalışmalar
ABD’nin dikkat çektiği bir diğer nokta ise Çin’in deniz toksinleri üzerine yürüttüğü askeri araştırmalar. Bu çalışmalar, çeşitli güçlü toksinlerin tanımlanması, test edilmesi ve karakterize edilmesini kapsıyor. Toksinlerin çok küçük miktarlarının bile ölümcül olabileceği ifade ediliyor.
Çin’in bu çalışmalarda yapay zekâ ve makine öğrenimi (AI/ML) araçlarından yararlanabileceği belirtiliyor. Ancak Pekin’in hâlâ Batı kaynaklı bilimsel ekipmanlara bağımlı olduğu vurgulanıyor.
Rusya, İran ve Kuzey Kore de Gündemde
Raporda yalnızca Çin değil; Rusya, Kuzey Kore ve İran da Biyolojik Silahlar Sözleşmesi’ne aykırı faaliyetlerle eleştiriliyor:
- Rusya: Sovyetler döneminden kalma altyapı modernize edilerek saldırgan biyolojik programların sürdürüldüğü öne sürülüyor.
- Kuzey Kore: Genetiği değiştirilmiş biyolojik ajanlar ve CRISPR teknolojisiyle biyolojik silah geliştirdiği bildiriliyor.
- İran: Tahran’ın biyolojik ajanlar ve toksinler üzerindeki askeri araştırmalarından vazgeçmediği ifade ediliyor.
Çin’in Etnik Temelli Silah Geliştirdiği İddiası
Rapor, Çin’in biyolojiyi yeni bir savaş alanı olarak tanımladığına dikkat çekiyor. Çin ordusunun etnik azınlıkları hedef alabilecek “nüfusa özgü” mikrop silahları üzerinde çalışmalar yaptığı iddia ediliyor. PLA’nın resmi ders kitabı olan “Askeri Strateji Bilimi”nde, etnik gruplara yönelik biyolojik saldırıların potansiyelinden bahsediliyor.
Ticaret Bakanlığı, 2021 yılında Çin ordusuna bağlı tıbbi ve biyolojik araştırma enstitülerine yaptırım uygulamıştı. ABD, Çin’in BWC’ye uyumuna ilişkin faaliyetlerini izlemeyi sürdürüyor. Dışişleri Bakanlığı, Çin’in 1950’lerden 1980’lere kadar sürdürdüğü saldırgan biyolojik silah programının tamamen sonlandırıldığının asla doğrulanmadığını belirtiyor.
Kaynak: Washington Post
