ABD Başkanı Donald Trump, 25 yıl aradan sonra bir Suriye lideriyle görüşen ilk ABD Başkanı oldu. Trump, savaşın yıktığı Suriye’ye “yeni bir başlangıç” umuduyla, ülkeye uygulanan sert yaptırımların hafifletileceğini açıkladı.
İkinci başkanlık dönemindeki ilk yurt dışı ziyaretini Riyad’a gerçekleştiren Trump, Beşar Esad’ın Aralık ayında görevden alınmasının ardından geçici cumhurbaşkanı olarak atanan Ahmed Al-Sharaa ile bir araya geldi. Görüşme, Körfez liderleriyle yapılacak geniş kapsamlı toplantı öncesinde kısa süreli olarak gerçekleşti.
1990’ların sonunda, dönemin ABD Başkanı Bill Clinton’ın, Beşar Esad’ın babası Hafız Esad ile Cenevre’de yaptığı başarısız barış görüşmesinden bu yana hiçbir ABD Başkanı Suriyeli bir liderle doğrudan temas kurmamıştı.
Trump, Türkiye ve Suudi Arabistan’daki müttefiklerinin talepleri doğrultusunda, Esad döneminden kalan “acımasız ve felç edici” yaptırımların kaldırıldığını duyurdu. Bu karar, ABD’nin İsrail ile uzun süredir yürüttüğü dış politika çizgisinden belirgin bir sapma olarak değerlendirildi.
Trump’ın açıklamasının ardından Şam’da halk kutlamalar düzenledi. Kadın, erkek ve çocuklardan oluşan kalabalıklar, Emevi Camii önündeki meydanda toplandı.
ABD, iç savaş boyunca Suriye’ye yönelik finansal işlemlerde kapsamlı kısıtlamalar getirmiş ve Esad rejimini iktidarda tuttuğu sürece yeniden inşa sürecine dahil olanları da yaptırımlarla tehdit etmişti.
Ancak Trump, Suriye’yi halen “terörü destekleyen ülkeler” listesinden çıkarma konusunda net bir mesaj vermedi. Bu liste, Suriye’nin Filistinli gruplara verdiği destek gerekçesiyle 1979’da oluşturulmuş ve ekonomik izolasyona neden olmuştu.
Öte yandan Avrupa Birliği ve diğer Batılı ülkeler yaptırımların kaldırılmasına yönelik adımlar atarken, ABD önceki yönetimlerde bu konuda daha katı bir tutum sergilemişti.
Biden yönetiminden üst düzey bir yetkili, Aralık ayında Şam’da Şaraa ile görüşerek azınlık haklarının güvence altına alınması yönünde taahhütler istemişti. Son haftalarda Alevi ve Dürzi azınlıkları hedef alan kanlı saldırılar yaşanması, bu görüşmelere ayrı bir önem kazandırdı.
İsrail ise Suriye’ye yönelik hava saldırılarını Esad rejimi döneminde olduğu gibi sürdürdü. Tel Aviv, Şaraa yönetiminde temel bir değişim beklemiyor ve Suriye’nin askeri kapasitesini zayıflatmayı amaçlıyor.
Dörtlü Zirve: Erdoğan, Trump, Bin Selman ve Şara Suriye İçin Bir Araya Geldi
Türkiye-ABD-Suudi Arabistan-Suriye arasında kritik bir dörtlü toplantı gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Riyad’da düzenlenen ve ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın fiziki olarak katıldığı toplantıya çevrim içi olarak iştirak etti.
Edinilen bilgilere göre Erdoğan, toplantıda Türkiye’nin, komşularıyla barış içinde yaşayan, terör tehdidi oluşturmayan, istikrarlı ve refah üreten bir Suriye arzusunu dile getirdi. Türkiye’nin bu vizyon doğrultusunda tüm diplomatik ve insani katkılara açık olduğunu vurguladı.
DEAŞ’la Mücadelede Türkiye Desteğe Hazır
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Şam yönetiminin DEAŞ ve diğer terör örgütlerine karşı mücadelesine Türkiye’nin destek vermeye devam edeceğini belirtti. Ayrıca, DEAŞ’lı tutukluların bulunduğu cezaevlerinin yönetimi ve güvenliği konularında da iş birliğine açık olunduğunu ifade etti.
Trump’ın Yaptırımları Kaldırma Kararına Destek
Erdoğan, ABD Başkanı Trump’ın Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırma kararını tarihi önemde bir adım olarak değerlendirdi. Bu adımın diğer ülkelere de örnek teşkil edeceğine inandığını ve kararın Suriye’de yatırım fırsatlarını artırabileceğini vurguladı.
Gazze ve Ukrayna İçin Barış Çağrısı
Toplantıda Gazze’deki insani krize de dikkat çeken Erdoğan, Türkiye’nin şiddet sarmalını durdurmak ve insani trajediyi sona erdirmek için çalıştığını belirtti. Ayrıca Rusya-Ukrayna Savaşı bağlamında, liderler ve teknik heyetler arasında barış görüşmelerinin derhal başlamasının faydalı olacağını ifade etti.
Beyaz Saray Sözcüsü Leavitt’ten Toplantıya İlişkin Açıklamalar
Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, ABD’nin yaptırımları kaldırma kararından duyduğu memnuniyeti dile getirdiğini paylaştı.
Leavitt, Trump’ın, Suriye Cumhurbaşkanı Şara’ya bazı çağrılarda bulunduğunu aktardı. Bu çağrılar şunları içerdi:
- İsrail ile Abraham Anlaşmaları’nı imzalama,
- Yabancı teröristleri ülkeden çıkarma,
- DEAŞ ile mücadelede ABD ile iş birliği yapma,
- PKK/YPG’nin elindeki DEAŞ gözaltı merkezlerinin kontrolünü üstlenme,
- Belirli Filistinli şahısları sınır dışı etme.
Şara’dan Yatırım ve İş Birliği Çağrısı
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ise toplantıda, ABD ile terörle mücadele ve kimyasal silahların ortadan kaldırılması konularında ortak çıkarlara sahip olduklarını ifade etti. Ayrıca, İsrail ile 1974’te imzalanan Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması’na bağlı kalacaklarını vurguladı.
Şara, Suriye’nin doğu ile batı arasında ticaretin ana güzergâhı olmasını hedeflediklerini belirterek, ABD’li firmaları petrol ve doğal gaz alanlarına yatırım yapmaya davet etti.
Toplantıda ayrıca Gazze’deki insani kriz ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın durumu da kapsamlı şekilde ele alındı.
