Avustralya’ya yönelik nükleer denizaltı satışını kapsayan AUKUS anlaşması, ABD’nin denizaltı üretim kapasitesine dair kaygılar nedeniyle tehlikeye girdi.
Pentagon’un ABD ve İngiltere’nin Avustralya’ya nükleer denizaltı tedarikini öngören milyarlarca dolarlık anlaşmayı gözden geçirmesi, Çin’in artan deniz gücü karşısında bölgesel müttefiklerde endişe yarattı.
Washington’da yürütülen inceleme, ABD’nin yeterli sayıda gemi ve denizaltıya sahip olup olmadığına dair şüpheleri gündeme taşıyor. Bu kaygılar, Trump yönetiminin savunma yetkilileri ve Çin’e odaklanan Kongre üyeleri tarafından dile getiriliyor. Üst düzey bir Pentagon yetkilisi, Biden döneminde sürdürülen AUKUS anlaşmasının, Başkan’ın “Amerika Önce” yaklaşımıyla uyumlu olduğunu, ancak müttefiklerin kendi savunma yüklerini artırması gerektiğini belirtti.
Analistler, Trump döneminde ABD’nin stratejik odağını Hint-Pasifik’e kaydırmasıyla Avrupa taahhütlerinin yeniden şekillendiğini ve Avustralya gibi müttefiklere savunma harcamalarını artırmaları yönünde baskı yapıldığını vurguluyor. Çin’in 370’den fazla savaş gemisinden oluşan filosu, ABD’yi sayıca geçmiş durumda. Ancak tonaj ve teknoloji açısından halen ABD gerisinde. ABD Donanması’nda 65’ten fazla nükleer denizaltı bulunurken, Çin’in yalnızca 12 nükleer denizaltısı var.
AUKUS, 2040’larda Avustralya’nın kendi nükleer denizaltılarını geliştirmesini ve bu süreçte 2030’larda ABD yapımı denizaltıların teslim edilmesini hedefliyor. Ancak bu geçiş süreci, ABD üretim kapasitesinin gerisinde kalmasıyla tehdit altında.
ABD Donanması halihazırda 14 Virginia sınıfı denizaltı inşa ederken, yıllık ortalama üretim 1,13 ile sınırlı. Program yöneticisi Tuğamiral Jonathan Rucker, düşük üretim hızını iş gücü sıkıntısı, tedarik zinciri sorunları ve altyapı yetersizlikleriyle açıkladı.
Nisan ayında Trump, Çin’in küresel gemi inşa pazarındaki hakimiyetine karşılık, ABD’nin payını artırmaya yönelik bir başkanlık kararnamesi imzaladı. Ancak Çin, devasa tersaneleriyle küresel ticari gemi üretiminin %50’sinden fazlasını kontrol ederken, ABD’nin payı %0,1’in altında.
AUKUS’un önemli bir bileşeni, Avustralya’da ABD denizaltıları için altyapı inşasını içeriyor. Batı Avustralya’daki bir üste dönüşümlü kullanım planlanıyor. ABD Kongresi’nden bazı üyeler anlaşmayı eleştirirken, Demokrat vekiller anlaşmanın feshedilmesinin bölgesel stratejik erişimi azaltacağı görüşüne karşı çıkıyor.
Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles, Pentagon’un incelemesini olağan bulduğunu ve İngiltere’nin desteğini yinelediğini açıkladı. Marles ayrıca, Avustralya’nın ABD’ye 798 milyon dolarlık ilk ödeme taksitini teslim ettiğini belirtti. Trump’ın anlaşmaya desteği ise Hegseth tarafından açıkça dile getirildi.
Trump yönetimi yetkilileri, Canberra’nın savunma katkısını yetersiz bulurken, Avustralya hükümeti, AUKUS’un her iki ABD partisinin de desteğini aldığını ve ilerlemeye devam edeceğini vurguladı.
Bu tartışmaların ortasında Çin’in agresif hamleleri dikkat çekiyor. Pekin ilk kez iki uçak gemisini Japonya yakınlarındaki sulara gönderirken, Çin donanması Avustralya’nın doğusunda devriye gezerek baskıyı artırdı.
