Bloomberg, konuya yakın kaynaklara dayandırdığı haberinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen hafta Türkmenistan’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede, Türkiye’nin yaklaşık on yıl önce Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemlerinin iadesini gündeme getirdiğini ileri sürdü.
Habere göre Ankara, S-400’lerden vazgeçerek ABD ve NATO ile ilişkileri zedeleyen tartışmalı savunma anlaşmasını sona erdirmeyi ve bu sayede F-35 savaş uçakları programına yeniden dahil olmayı hedefliyor. Bloomberg, bu adımın aynı zamanda Türk savunma sanayisine uygulanan Amerikan yaptırımlarının kaldırılmasının da önünü açabileceğini belirtti.
Kaynaklar, iki ülke yetkilileri arasında S-400’lerin geleceğine ilişkin görüşmelerin daha önce de yapıldığını ifade ederken, Cumhurbaşkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı konuya ilişkin yorum yapmaktan kaçındı. Kremlin ise Erdoğan–Putin görüşmesinde böyle bir talebin dile getirildiği iddiasını yalanladı.
CAATSA yaptırımları ve F-35 dosyası
Bloomberg’e göre, S-400’lerden vazgeçilmesi ABD ile ilişkileri önemli ölçüde iyileştirebilir. Bu adımın, CAATSA kapsamında Türkiye’ye uygulanan yaptırımların kaldırılmasına ve Ankara’nın F-35 savaş uçaklarına yeniden erişmesine zemin hazırlayabileceği değerlendiriliyor.
Üst düzey bir Türk diplomat, yakın zamanda yaptığı değerlendirmede, yaptırımların gelecek yıl kaldırılmasının beklendiğini dile getirmişti.
Lockheed Martin üretimi F-35’ler, gelişmiş sensörleri ve ağ merkezli harp kabiliyetleri nedeniyle dünyanın en ileri savaş uçakları arasında gösteriliyor. “Gökyüzünün oyun kurucusu” olarak tanımlanan platformun en pahalı varyantlarının birim maliyeti 100 milyon doların üzerine çıkıyor.
Türkiye, 2019 yılında S-400 alımı nedeniyle F-35 ortak üretim programından çıkarılmış, 2020’de CAATSA yaptırımlarına maruz kalmıştı. Türkiye’nin envanterinde iki S-400 bataryası ve 128 füze bulunduğu biliniyor.
ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, geçen hafta yaptığı açıklamada, Türkiye’nin F-35 programına yeniden katılım talebi ile S-400 meselesine ilişkin görüşmelerin devam ettiğini belirtmişti.
Arabuluculuk faktörü ve iade beklentisi
Bloomberg’e konuşan ve konunun hassasiyeti nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemeyen kaynaklara göre Ankara, Türkiye’nin Rusya–Ukrayna savaşındaki arabulucu rolünün, Moskova’yı S-400’lerin iadesi konusunda daha esnek olmaya teşvik edebileceğini düşünüyor.
Kaynaklar, Türkiye’nin S-400’ler için ödediği milyarlarca dolarlık bedelin de iadesini talep ettiğini öne sürdü. Bu kapsamda, Rusya’dan petrol ve doğalgaz ithalatında indirim gibi seçeneklerin de masaya gelebileceği, ancak bunun ayrı ve zorlu müzakereler gerektireceği ifade ediliyor.
