İran, daha önce müzakerelerin yeri konusunda yaşanan belirsizliğin ardından, ABD ile nükleer müzakerelerin bir sonraki turunun bu hafta sonu Roma’da yapılacağını doğruladı.
İran devlet televizyonu tarafından yapılan açıklama, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın, 2015 yılında dünya güçleriyle imzalanan nükleer anlaşmanın baş müzakerecilerinden biri olan bir cumhurbaşkanı yardımcısının istifasını resmen onayladığı sırada geldi.
Öte yandan, Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanı Rafael Mariano Grossi de Çarşamba günü Tahran’a ulaştı. Grossi’nin ziyaretinin, UAEK müfettişlerinin olası bir anlaşma kapsamında İran’daki nükleer tesislere ne ölçüde erişim sağlayabileceğine ilişkin görüşmeleri içermesi bekleniyor.
İran devlet televizyonunun aktardığına göre, Cumartesi günü Roma’da yapılacak görüşmelere Umman yeniden arabulucu olarak katılacak. Umman Dışişleri Bakanı, geçtiğimiz hafta sonu başkent Muskat’ta düzenlenen görüşmelerde de taraflar arasında arabuluculuk görevini üstlenmişti.
İran’dan Nükleer Mesaj: Zenginleştirmeyi Sıfırlamak Gündemde Yok
İran’ın uranyum zenginleştirmeyi tamamen durdurması ve nükleer programını tasfiye etmesi olası görünmüyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi, 16 Nisan’da yaptığı açıklamada, uranyum zenginleştirmenin “gerçek ve inkâr edilemez bir hak” olduğunu ve “müzakereye tabi olmadığını” vurguladı.
Araghchi, ABD’nin “çelişkili” tutumlarının müzakere sürecine yardımcı olmadığını belirterek, İran’ın bir çerçeve anlaşmasının mümkün olup olmadığını değerlendirebilmesi için “Washington’un gerçek tutumunu” net bir şekilde duyması gerektiğini söyledi.
Araghchi’nin bu sözleri, muhtemelen ABD’nin Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un “sıfır uranyum zenginleştirmesi” çağrısına yanıt niteliğindeydi. Witkoff önce İran’ın uranyumu %3,67’ye kadar zenginleştirebileceğini belirtmiş, daha sonra ise herhangi bir nükleer anlaşmanın İran’ın zenginleştirme faaliyetlerini “durdurması ve ortadan kaldırması” gerektiğini söylemişti.
İranlı yetkililer ise bu talebi sürekli olarak reddetti. Tahran, uranyum zenginleştirme seviyesini Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) çerçevesinde kabul edilen düzeylere indirebileceğini ifade ediyor.
Rejimin Güvenliği ve Müzakere Dengelemesi
İran Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi üyesi ve eski Devrim Muhafızları Komutanı Muhsin Rızai, 16 Nisan’da X hesabından yaptığı açıklamada, ABD’nin tutumlarının “Trump yönetimindeki kafa karışıklığı ve kargaşayı” yansıttığını belirtti. Ayrıca, ABD’nin 2018 yılında JCPOA’dan (KOEP) çekilmesinin İran’da derin bir güvensizlik yarattığını ifade etti.
Rızai’nin bu açıklamaları, İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’in 15 Nisan’daki konuşmasıyla örtüşüyor. Hamaney, ABD-İran müzakerelerinde “dikkatli ilerlenmesi” gerektiğini belirtmiş ve müzakereleri desteklese de, Washington’a karşı süregelen bir şüphecilik sinyali vermişti.
İran, Hava Savunma Hazırlıklarını Artırıyor
İranlı yetkililer, ABD veya İsrail tarafından yapılabilecek olası bir saldırı konusunda artan bir endişe taşıyor. Bu kapsamda, Khatam ol-Anbia Hava Savunma Karargâhı Komutanı Tuğgeneral Alireza Sabahi Fard, 16 Nisan’da Kum Eyaleti’ndeki Fordow Hava Savunma Grubu’nu ziyaret etti. Söz konusu grup, Fordow Yakıt Zenginleştirme Tesisi’nin yaklaşık 16 km doğusunda yer alıyor ve Hazrat-e Masoumeh Hava Savunma Grubu olarak da biliniyor.
Fordow Tesisi, bir dağın içine inşa edilmiş olup, askeri saldırılara dayanacak şekilde güçlendirilmiş bir yer altı nükleer zenginleştirme kompleksi olarak öne çıkıyor. Burası, İran’ın en güvenli nükleer tesislerinden biri olarak kabul ediliyor.
İran, Ocak 2025’te Fordow yakınlarında hava savunma tatbikatları düzenlemişti. Sabahi Fard’ın ziyareti ise, 4 Nisan’da başlayan hava savunma denetimlerinin dördüncü durağını oluşturuyor.
