Middle East Eye’a konuşan iki kaynağa göre, Türkiye ABD ile yürüttüğü milyarlarca dolarlık F-16 savaş uçağı anlaşmasını yavaşlattı. Ankara’nın odağı, yeniden F-35 programına katılmak.
Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Mart ayında eski ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı telefon görüşmesinde, Türkiye’nin F-35 savaş uçağı satın alma talebinin yeniden değerlendirilmesini istediği belirtildi.
Bu görüşme sonrası, iki ülke arasında 2019 yılında Türkiye’nin programdan çıkarılmasına neden olan kilit sorunun çözümü için müzakereler başladı.
Türkiye, F-35 İçin Zemin Hazırlıyor
Türkiye, F-35 konsorsiyumunun ana ortaklarından biriydi ve program kapsamında bazı bileşenlerin üretiminden sorumluydu. ABD’nin elinde şu anda Türkiye için inşa edilmiş, bedeli ödenmiş ancak teslim edilmeyen altı adet F-35 uçağı bulunuyor.
Bu ayın başında Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, iki ülkenin hukuk uzmanlarının, Trump döneminde S-400 alımı nedeniyle uygulanan yaptırımların kaldırılmasını sağlayacak seçenekleri değerlendirdiğini açıkladı. Bu adım, 20 milyar doları aşan yedek parça ve mühimmat alımının da önünü açabilir.
F-16 Anlaşması Gözden Geçiriliyor
Geçtiğimiz yıl Türkiye, 79 adet modernizasyon kitinden vazgeçerek 40 adet F-16 Viper ve ilgili mühimmat alımını taahhüt etmiş, anlaşma değerini 23 milyar dolardan 7 milyar dolara düşürmüştü.
Middle East Eye’a konuşan kaynaklardan biri, “Türkiye F-16 anlaşmasında frene bastı” diyerek, Washington’un F-35 programına dönüşe onay vermesi halinde Ankara’nın yaptığı ön ödemenin bu programa yönlendirilebileceğini ifade etti.
Savunma Bakanı Yaşar Güler, Kasım ayında yaptığı açıklamada, F-16’lar için 1,4 milyar dolarlık ilk ödemenin yapıldığını söylemişti. İkinci bir kaynak ise F-16 ve F-35 uçaklarının her ikisinin de Lockheed Martin tarafından üretildiğine dikkat çekerek, ödemenin yönlendirilmesinin teknik olarak mümkün olduğunu belirtti.
“F-16’lar için uzun bir üretim kuyruğu var. Ankara, ilk jetleri almak için yıllarca beklemek zorunda kalabilir” diyen kaynak, Bulgaristan’ın üç yıldır F-16 teslimatını beklediğini hatırlattı.
F-35 İçin Hızlı Teslimat İmkanı
Türkiye’nin F-35 programına yeniden kabul edilmesi durumunda, hâlihazırda inşa edilmiş altı uçağı hızlıca teslim alabileceği belirtiliyor. Savunma Bakanı Güler, Kasım ayında yaptığı bir meclis konuşmasında, Türkiye’nin ABD’den toplam 40 adet F-35 almayı hedeflediğini dile getirmişti.
Bu gelişme, özellikle Doğu Akdeniz’deki güç dengesi açısından stratejik önem taşıyor. Yunanistan ilk F-35’lerini 2028 yılında teslim almayı planlarken, Türkiye’nin yaşlanan F-16 filosu operasyonel açıdan sorunlar yaratmaya devam ediyor.
Türkiye halihazırda bölgede birçok hava üssü işletiyor ve önümüzdeki dönemde Suriye’ye doğru genişlemeyi planlıyor. Kaynaklar, Türkiye’nin çok sayıda operasyon sahasında kullanabileceği her türlü hava gücüne ihtiyaç duyduğunu, bu nedenle F-16 anlaşmasını iptal etmektense F-35 programına öncelik vermek istediğini belirtiyor.
Bölgesel Aktörlerden Direnç
Ancak başta İsrail ve Yunanistan olmak üzere bazı bölgesel aktörler, Türkiye’ye F-35 satışı konusunda Washington’da lobi faaliyetleri yürütüyor. İsrail, askeri üstünlüğünü korumak amacıyla ABD’nin Orta Doğu’ya yaptığı silah satışlarına uzun süredir karşı çıkıyor.
F-35 konusunda yaşanan ABD-Türkiye anlaşmazlığı, Ankara’nın 2019 yılında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasıyla başlamış, Trump yönetimi ise 2020 yılında Türkiye’ye yaptırım uygulamıştı.
Middle East Eye’ın haberine göre, Ankara bu ayın başlarında, üslerin yeniden inşası sürecinde hava sahasını güvence altına almak amacıyla S-400 sistemlerini geçici olarak Suriye’deki T4 ya da Palmira hava üssüne konuşlandırmayı gündemine aldı. Ancak bu plan henüz netlik kazanmadı ve Rusya’nın onayını gerektiriyor.
