Japonya, Çin’in vatandaşlarına “Japonya’ya seyahat etmeyin” çağrısı yapmasına yol açan Tayvan kaynaklı gerilimin ardından tansiyonu düşürmek için diplomatik girişimlerde bulundu.
Gerginlik, Başbakan Sanae Takaichi’nin bu ay Japon milletvekillerine yaptığı açıklamada, Çin’in Tayvan’a yönelik bir saldırısının Japonya için askeri bir yanıtı tetikleyebileceğini söylemesiyle alevlendi. Bu çıkış, önceki hükümetlerin Pekin’i kızdırmamak için kamuoyu önünde tartışmaktan kaçındığı bir geleneğin bozulması olarak yorumlandı.
Tokyo’dan Pekin’e Diplomatik Adım
Kyodo’nun yayınladığı videoya göre, Japonya Dışişleri Bakanlığı Asya–Okyanusya Bölümü Genel Müdürü Masaaki Kanai, Pekin’de Çinli mevkidaşı Liu Jinsong ile görüştü.
Japon medyası, Kanai’nin Japonya’nın güvenlik politikasının değişmediğini vurgulayarak Çin’i ilişkileri zedeleyecek adımlardan kaçınmaya çağıracağını aktardı.
Tayvan, Japonya’nın en batıdaki adası Yonaguni’ye yalnızca 110 km mesafede bulunuyor ve Tokyo’nun enerji nakliyatının geçtiği kritik deniz yollarına yakın. Japonya ayrıca ABD dışında en fazla ABD askeri personeline ev sahipliği yapan ülke konumunda.
Kabine Sekreteri, Kanai’nin ziyareti hakkında yaptığı açıklamada “Çeşitli iletişim kanalları açık.” ifadelerini kullanarak, Çin’den “uygun adımlar atmasını kesin şekilde talep ettiklerini” belirtti. Sekreter, Pekin’in seyahat uyarısının iki ülke arasında karşılıklı fayda sağlayan ilişkileri geliştirme çabalarıyla bağdaşmadığını da ekledi.
Çin’den Tepki: “Yanlış Açıklamalar Geri Çekilmeli”
Çin Dışişleri Bakanlığı, Çin Başbakanı Li Qiang’ın Güney Afrika’daki G20 Zirvesi sırasında Takaichi ile görüşme planı olmadığını duyurdu. Bakanlık Sözcüsü Mao Ning, Japonya’nın “yanlış açıklamalarını geri çekmesi gerektiğini” söyledi.
Tayvan Cumhurbaşkanı Lai Ching-te ise Çin’in Japonya’ya “çok yönlü saldırı yürüttüğünü” savunarak, uluslararası topluma gelişmeleri yakından izleme çağrısı yaptı.
Tırmanan Gerilimde Sert Açıklamalar
Anlaşmazlık, Takaichi’nin 7 Kasım’da Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile görüşerek “istikrarlı ilişkiler” mesajı verdikten bir hafta sonra yaptığı açıklamalarla yeniden alevlendi.
Ertesi gün Çin’in Osaka Başkonsolosu Xue Jian, artık silinmiş olan bir X (Twitter) paylaşımında Japonya’da tepki çeken “Kendini sokan kirli boyun kesilmelidir” ifadesini kullandı. Tokyo yönetimi bu açıklamayı protesto ederek Çin büyükelçisini Dışişleri’ne çağırdı. Birçok Japon siyasetçi Xue’nin sınır dışı edilmesini istedi.
Perşembe günü Pekin, Takaichi’nin açıklamaları nedeniyle “güçlü protesto” amacıyla iki yıldan uzun bir sürenin ardından ilk kez Japon büyükelçisini çağırdı.
Cuma günü ise Çin, Japonya’nın Tayvan’a müdahale etmesi durumunda “ezici bir askeri yenilgiyle karşılaşacağını” söyleyerek Tokyo’nun güvenlik politikalarıyla ilgili “ciddi endişelerini” dile getirdi. Çin, Japonya’nın nükleer silah geliştirmeme, sahip olmama ve barındırmama şeklindeki “üç nükleer olmayan ilke” konusunda belirsizlik yaratıldığını ileri sürdü.
Reuters’ın Ağustos ayında yayımladığı araştırmaya göre, atom bombasına maruz kalan tek ülke olan Japonya’da bu ilkelere ilişkin kamuoyu hassasiyetinin gevşeme eğiliminde olduğu görülüyor.
Senkaku / Diaoyu Gerginliği Yeniden Alevlendi
Pazar günü Çin sahil güvenlik gemileri, Japonya’nın kontrolünde bulunan ancak Çin’in hak iddia ettiği Senkaku (Çin’de Diaoyu) Adaları çevresinde faaliyet gösterdi. Japonya sahil güvenliği Çin gemilerinin bölgeden uzaklaştırıldığını açıkladı.
Japonya, Çin’in Tayvan ile Yonaguni arasında bir insansız hava aracı uçurmasının ardından Cumartesi günü savaş uçaklarını acil olarak havalandırdı.
ABD’nin Japonya Büyükelçisi George Glass da sosyal medya üzerinden tartışmaya katıldı. Çinli diplomat Xue’nin Takaichi’yi “kötü cadı” diye nitelendirmesine yanıt olarak “Cadılar Bayramı geçti, artık ilerleme zamanı” ifadelerini kullandı.
