Füze ve hava savunmasına yapılan milyarlarca avroluk yatırımlara rağmen Avrupa, Rusya’nın Ukrayna’da yaygın olarak kullandığı düşük maliyetli uzun menzilli insansız hava araçlarına (İHA) karşı hâlâ yetersiz durumda. Bu eksiklik, kısa süre önce Rus yapımı Gerbera uzun menzilli İHA’ların Polonya hava sahasını ihlal etmesiyle açıkça ortaya çıktı.
Rusya’nın Polonya hava sahasındaki ihlali, Avrupa’daki karar alıcılar için bir uyarı işlevi gördü. Ukrayna’nın bu olay sonrası uzun menzilli İHA savunma teknolojileri satın almada hızlı hareket etmesi beklenebilir. Ancak bu durum sürpriz olmamalıydı.
Shahed-131, Shahed-136 ve Geran-2 gibi İHA’larla Ukrayna şehirlerini hedef alan Rusya, Batı ve Orta Avrupa için daha büyük bir tehdidin sinyalini çoktan vermişti. Almanya gibi ülkeler hava ve füze savunmasına 10 milyar avrodan fazla harcama yapmış olsa da bu çabalar, uzun menzilli İHA tehdidini yeterince hesaba katmadı.
Avrupa Savunma Sistemleri ve Shahed Tipi İHA’lar
Uzun menzilli İHA’ları önlemenin üç temel yöntemi bulunuyor:
- Mobil hava savunma silahları
- Önleme insansız hava araçları
- Uygun maliyetli önleme füzeleri
Her yöntemin kendine özgü zorlukları var. Tespit ve takip radarları olmadan bu sistemler etkisiz hale geliyor. Örneğin, 1.000–5.000 $ aralığındaki önleme drone’ları ucuzdur, ancak sınırlı dayanıklılık ve düşük hız nedeniyle hassas zamanlama gerektirir. Küçük bir hata bile başarısızlığa yol açabilir. Ayrıca bu drone’lar hâlâ yetenekli pilotlara bağımlıdır.
Önleme füzelerinde ise menzil ve maliyet arasında doğrudan bir denge söz konusu. Ucuz füzeler yalnızca nokta savunmasına uygunken, geniş alan savunması için helikopter veya jet gibi pahalı platformlara ihtiyaç duyuluyor. Skyranger 30 gibi sistemler maliyet-etkin görünse de, birim fiyatları on milyonlarca doları buluyor. Buna karşılık, aynı maliyetle 1.000–1.500 adet önleme füzesi satın alınabilir. Ayrıca, Skyranger’ın AHEAD mühimmatının kartuş başına maliyeti 1.000 $, bir İHA’yı imha etmek için altı kartuş gerektiğinde bu rakam 6.000 $’ı aşıyor.
Skyranger 30, Rheinmetall Air Defence AG tarafından geliştirilen mobil kısa menzilli hava savunma (SHORAD) sistemidir. Atış hızı nominalde ~1.200 mermi/dakika; tek tek ateşleme modu ~200 mermi/dakika. Skyranger 30, özellikle İHA tehditlerinin, loitering mühimmatların ve düşük irtifadaki hızlı hava tehditlerinin arttığı bir ortamda son derece önemli bir araç. Nokta savunma (point defence) görevleri için, kritik altyapı, kara birliklerini koruma gibi görevlerde etkili olabilir. Ancak tek başına bir “her tehdide karşı çözüm” değil — orta-ve uzun menzilli tehditler için başka sistemlerle entegrasyonu önemli.
Sivil Hava Sahası ve Güvenlik Sorunları
Avrupa barış döneminde sivil hava trafiğiyle yoğun bir hava sahasına sahip. Yaygın füze ve mermi kullanımı, sivil uçaklar için ciddi risk oluşturabilir. Bu nedenle etkili ve güvenli bir İHA savunma sistemi, kısa vadede ucuz veya kolay uygulanabilir değildir.
İleriye Dönük Strateji
- Yatırım ve Destek: Avrupa hükümetleri, olgunlaşmamış ancak umut vaat eden teknolojilere yatırım yapmalı ve üreticilerin geliştirme süreçlerini hızlandırmasına olanak tanıyacak düzenlemeler getirmelidir.
- Alan Savunması Gerçeği: Uygun maliyetli nokta savunma sistemleri mevcut olsa da geniş alanların korunması için yüksek maliyetli çözümler gerekecektir. Karar vericiler, hangi hedeflerin öncelikli korunacağına karar vermeli.
- Elektronik Savaşın Rolü: Elektronik harp düşük maliyetle geniş alanları kapsayabilir ancak karşı önlemlere karşı savunmasızdır ve sivil sistemleri bozma riski taşır. Ayrıca güçlendirilmiş veya otonom İHA’lara karşı etkisi sınırlıdır.
F-35 uçaklarından 1,4 milyon $’lık AIM-120C-7 füzelerini, 30.000 $’lık Rus İHA’larına ateşlemek sürdürülebilir değil. Bu tablo, Avrupa’nın uzun menzilli İHA tehdidini artık ciddiye alması gerektiğini gösteriyor. Doğru stratejiler ve zamanında yatırımlar ile bu tehdit orta vadede kontrol altına alınabilir.
Kaynak: Yazar– Fabian Hoffmann, Oslo Üniversitesi’ndeki Oslo Nükleer Projesi’nde doktora adayıdır. Araştırma alanları arasında savunma politikası, füze teknolojisi ve nükleer strateji yer almaktadır. Bu güncellenmiş makale, ilk kez 15 Eylül 2025 tarihinde Missile Matters bülteninde (Substack) İngilizce olarak yayımlanmıştır.
