Ukrayna ile ABD, 1 Mayıs Çarşamba günü Washington’da, ABD’ye Ukrayna’nın nadir toprak minerallerine öncelikli erişim sağlayan ve Ukrayna’nın yeniden inşası için yatırım fonu içeren bir anlaşma imzaladı.
Aylar süren ve zaman zaman gergin geçen müzakerelerin ardından imzalanan anlaşma, Trump’ın Ukrayna’daki savaşa son verme çabalarıyla paralel ilerledi. Anlaşmayla, Ukrayna’nın yeniden inşasını destekleyecek ortak bir yatırım fonu kuruluyor.
Ukrayna ile bağların güçlendirilmesini amaçlayan bu anlaşma, Kiev’in Trump ve Beyaz Saray ile Ocak 2025’te yeniden kurmaya çalıştığı ilişkilerin merkezinde yer alıyor. Ukraynalı yetkililer, bu gelişmenin ABD’nin Ukrayna’ya yönelik savunma desteğinin süreceğine işaret ettiğini belirtiyor.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ile Ukrayna Başbakan Birinci Yardımcısı Yulia Svyrydenko’nun anlaşmayı imzaladığı anın fotoğrafı, ABD Hazinesi tarafından sosyal medya platformu X’te paylaşıldı. Açıklamada, anlaşmanın “Trump yönetiminin özgür, egemen ve müreffeh bir Ukrayna’ya olan bağlılığını gösterdiği” vurgulandı.
Svyrydenko, anlaşmanın Washington’un fona doğrudan katkıda bulunmasını öngördüğünü belirtti ve ekledi, “Finansal katkıların yanı sıra, Ukrayna için yeni hava savunma sistemleri gibi askeri yardımlar da sağlanabilir.” Ancak bu öneriye ABD yönetiminden henüz resmi bir yanıt gelmedi.
Almanya’daki Kiel Enstitüsü verilerine göre, ABD, Rusya’nın 2022’deki işgalinden bu yana Ukrayna’ya 64 milyar avrodan (yaklaşık 72 milyar dolar) fazla yardım sağlayarak en büyük askeri bağışçı konumunda bulunuyor.
Trump, imza töreninden önce yaptığı açıklamada, ABD’nin Kiev’e sağladığı yardımlar karşılığında somut kazanımlar elde etmesi gerektiğini vurgulayarak, Ukrayna’nın nadir toprak minerallerine ilişkin bir anlaşma yapılmasının önemini yineledi.
Anlaşmaya göre, Ukrayna yer altı kaynaklarını kendi belirleyecek ve bu kaynaklar Ukrayna’nın mülkiyetinde kalacak. Ülke, tüketici elektroniği, elektrikli araçlar ve askeri uygulamalarda kullanılan nadir toprak elementleri bakımından oldukça zengin. Bu alandaki küresel üretimin büyük kısmı hâlen Çin’in kontrolünde bulunuyor.
Buna ek olarak Ukrayna, büyük demir, uranyum ve doğal gaz rezervlerine de sahip.
Svyrydenko, uzun süren müzakerelerin ardından varılan bu anlaşmanın ABD’ye karşı herhangi bir borç yükümlülüğü doğurmadığını da vurguladı. Ayrıca metnin Ukrayna Anayasası’na ve Avrupa Birliği’ne katılım hedeflerine uygun hazırlandığını belirtti.
ABD’nin barış çabaları ve mineral anlaşması ayrı ayrı yürütüldü ancak Washington’un Ukrayna ve Rusya’ya yönelik yeni yaklaşımını yansıtıyor. Trump’ın zaman zaman Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskiy’yi savaştan sorumlu tutması ve ABD’nin Rusya politikasını yumuşatma çabaları dikkat çekiyor.
Trump yönetiminin barış önerileri, 2014’te Rusya’nın ilhak ettiği Kırım ile Ukrayna’nın dört bölgesi üzerindeki Rusya taleplerinin tanınmasını içeriyor. Ancak Zelenskiy, bunun Ukrayna Anayasası’na aykırı olduğunu ve böyle bir tanımayı asla kabul etmeyeceklerini açıkladı.
Svyrydenko, “Bu anlaşma, küresel ortaklara Ukrayna ile uzun vadeli iş birliğinin sadece mümkün değil, aynı zamanda güvenilir olduğunu gösteriyor,” dedi.
Reuters’ın elde ettiği taslağa göre, anlaşma, Ukrayna’nın geçmişte aldığı askeri yardımlar için ABD’ye ödeme zorunluluğunu kaldırıyor; Kiev bu koşula özellikle karşı çıkıyordu. Ancak anlaşma, ABD tarafından Ukrayna’ya yönelik somut bir güvenlik garantisi içermiyor.
Ukrayna ise, bir barış anlaşmasına varılması durumunda ülkenin güvenliğini sağlamak amacıyla uluslararası bir güç oluşturulması fikrini Avrupalı müttefikleriyle görüşmeye devam ediyor.
Kaynak: Reuters
