ABD Savunma İstihbarat Teşkilatı’na (DIA) yakın kaynaklara göre, İran’ın nükleer programına yönelik düzenlenen hava saldırıları, programı aylarca geriye götürdü ancak tamamen ortadan kaldırmadı.
Pentagon’un B-2 bombardıman uçakları ve denizaltılardan fırlatılan Tomahawk füzeleriyle Fordow, Natanz ve İsfahan’daki üç önemli tesise yapılan saldırılar, İran’ın nükleer altyapısına zarar verdi. Ancak DIA’nın gizli değerlendirmesi, bu saldırıların programın temel bileşenlerini yok edemediğini ve yalnızca geçici bir gecikmeye neden olduğunu ortaya koyuyor.
İsmini vermek istemeyen üst düzey bir yetkili, İran’ın saldırı öncesinde yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyumun bir kısmını tahliye ettiğini ve bu nedenle uranyum stoklarının etkilenmediğini söyledi. Aynı kaynak, bazı gelişmiş santrifüjlerin de zarar görmeden kaldığını belirtti.
Başkan Donald Trump, saldırının ardından sosyal medya üzerinden “İran’daki tüm hedefleri yok ettik, bunu herkes biliyor” açıklamasında bulunmuştu. Ancak DIA’nın ön raporu, Trump ve danışmanlarının operasyonun tam başarıyla sonuçlandığı yönündeki söylemleriyle çelişiyor.
Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, CNN’in haberi sonrası raporun varlığını reddetmezken, içeriğini sert şekilde eleştirdi. X platformunda yaptığı paylaşımda, “Bu sözde değerlendirme, gizli olmasına rağmen düşük rütbeli, başarısız bir kişi tarafından sızdırıldı. Amaç, Başkan Trump’ı küçük düşürmek ve kahramanca görevlerini yerine getiren pilotların itibarını sarsmaktır” ifadelerini kullandı.
Leavitt ayrıca, “14 adet 30.000 librelik bombanın hedeflerine isabet ettiği yerde sadece tek bir sonuç olabilir: Tam yok oluş,” dedi.
Bombalamalarla Nükleer Altyapıyı Yok Etmek Mümkün Mü?
Nükleer silahların yayılmasını önleme uzmanlarına göre, İran’ın onlarca yılda inşa ettiği geniş nükleer altyapıyı sadece hava saldırılarıyla tamamen yok etmek mümkün değil. İsrail de 13 Haziran’da başlattığı operasyonlarla Natanz ve İsfahan dahil olmak üzere birçok tesisi hedef aldı.
İsrailli yetkililer, saldırılarda bir düzineye yakın üst düzey nükleer bilim insanının öldürüldüğünü öne sürerken, İran’ın nükleer çalışmaları onlarca yıl öncesine dayanıyor ve ülkede hâlâ çok sayıda uzman bulunuyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), İran’daki nükleer programın yaklaşık 30 tesise yayıldığını ve bunların bir kısmının ajans denetimine açık olmadığını belirtiyor.
İsrail’in saldırılarından bir gün önce İran, Natanz yakınlarındaki Fordow tesisine ek olarak daha derinlemesine inşa edilmiş yeni bir yeraltı santrifüj ve depolama tesisinin kurulumunu duyurdu. Planlanan IAEA denetimi ise bu açıklamadan bir gün sonra iptal edildi. Bu yeni tesisin İsrail veya ABD tarafından vurulup vurulmadığı ise bilinmiyor.
Kongre Brifingi Neden Ertelendi?
Trump yönetiminin Salı günü Temsilciler Meclisi üyelerine sunmayı planladığı İran brifingi son anda ertelendi. Temsilciler Meclisi İstihbarat Komitesi üyesi Mike Quigley (D-Illinois), Washington Post’a yaptığı açıklamada, ertelemenin nedeninin raporun “utanç verici” içeriği olduğuna dair yaygın bir kanaat olduğunu belirtti.
Quigley, bu hafta içinde aldığı gizli brifingin detaylarını paylaşmamakla birlikte, “Yıllardır bize İran’ın nükleer tesislerine yapılan hava saldırılarının kalıcı etki yaratmayacağı söyleniyor. Bu durumu değiştiren hiçbir şey yaşanmadı. Kara operasyonu olmadan kalıcı sonuç beklenemez,” ifadelerini kullandı.
