Amiral Kuznetsov uçak gemisi, 2009 ile 2019 yılları arasında birçok kaza geçirdi ve 2017’den bu yana kapsamlı yenileme ve modernizasyon çalışmalarına tabi tutuluyor. Ancak son gelişmeler, Rus Donanması’nın bu tek uçak gemisini hizmet dışına çıkarabileceğine işaret ediyor.
Izvestia gazetesinin haberine göre, Rus Donanması, Birleşik Gemi İnşa Şirketi (USC) ve Savunma Bakanlığı yetkilileri, “fiziksel olarak eskimiş” geminin hizmetten çekilerek imha edilmesini gündeme aldı. Ayrıca bakım ve onarım faaliyetlerinin geçici olarak askıya alındığı bildirildi.
Geminin 2022 yılında tekrar hizmete girmesi planlanıyordu. Ancak teknik arızalar ve Ukrayna’daki savaş nedeniyle bu tarih defalarca ertelendi. Nisan 2023 itibarıyla Izvestia, geminin Murmansk’taki Sevmorput Tersanesi’nde kuru havuzdan çıkışının ertelendiğini bildirdi. Gerekçe olarak gemide yeterli mürettebat bulunmaması gösterildi. Toplamda 1.500 kişilik bir personel ihtiyacı olduğu, bu sayının Rus filosundaki diğer gemilerde görülmediği kaydedildi.
United Shipbuilding Corporation CEO’su Aleksey Rakhmanov, Şubat 2023’te geminin su altı bölümündeki onarımların tamamlandığını açıkladı. Gemi daha sonra kalıcı bir demirleme alanına taşındı.
Eski Pasifik Filosu Komutanı Amiral Sergei Avakyants, uçak gemisinin “çok pahalı ve etkisiz” olduğunu belirterek, modern onarımlara devam edilmemesi durumunda hurdaya ayrılması gerektiğini savundu. Ayrıca geleceğin robotik ve insansız sistemler taşıyan gemilere ait olduğunu vurguladı.
Stratejik Planlama Merkezi’nden denizcilik uzmanı Ilya Kramnik ise geminin stratejik önemine dikkat çekti. Ancak o da tasarımının eskidiğini ve güvenilirlik açısından yetersiz kaldığını kabul etti.
Kaptan Vasily Dandykin ve bazı uzmanlar ise, ABD ve Çin gibi ülkelerin uçak gemileriyle güç projeksiyonu hedeflerinin aksine, Rusya’nın farklı bir jeopolitik vizyona sahip olduğunu savunuyor. “2030’a Kadar Denizcilik Faaliyetleri Alanında Devlet Politikasının Temelleri” belgesinde, Kuzey ve Pasifik Filoları için birer uçak gemisi öngörülse de, savaş nedeniyle bu hedeflerin finanse edilmesi şimdilik zora girmiş durumda.
Tarihçesi ve Teknik Özellikleri
“Sovyetler Birliği Donanması Amiral Kuznetsov” adlı 11435 sınıfı uçak gemisinin inşasına Nisan 1982’de başlandı; 6 Aralık 1985’te denize indirildi ve 20 Ocak 1991’de Sovyet Donanması’na katıldı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Rusya Federasyonu filosuna devredildi.
Bu sınıfın diğer gemisi olan Varyag, Sovyetler’in çöküşü sırasında Ukrayna’da kaldı ve daha sonra Çin’e satılarak Çin Halk Kurtuluş Ordusu Donanması’nın ilk uçak gemisi Liaoning olarak hizmete girdi.
Kuznetsov, Sovyet Donanması tarafından “uçak taşıyan kruvazör” olarak tanımlandı. Ön uçuş güvertesinin hemen altına yerleştirilen 12 adet P-700 Granit seyir füzesi, Montrö Sözleşmesi’nin 15.000 ton üzerindeki uçak gemilerinin Boğazlar’dan geçişine getirdiği kısıtlamaları aşmak amacıyla entegre edildi.
Kazalar ve Teknik Arızalar
Amiral Kuznetsov son yıllarda birçok kazaya sahne oldu:
- Kasım 2016: MiG-29KUBR savaş uçağı, Suriye açıklarında operasyon sırasında denize düştü. Pilot kurtarıldı.
- Aralık 2016: Su-33 uçağı, uçak gemisine iniş sırasında durdurma halatlarının kopması nedeniyle denize düştü.
- Ekim 2018: Murmansk’taki 82. Tersane’de onarım sırasında, PD-50 yüzer havuzu battı ve vinç geminin güvertesine çakıldı. Güvertede 5 metrelik bir yarık oluştu.
- Aralık 2019: Barents Denizi’ndeki limanda çıkan yangında iki denizci ve bir işçi hayatını kaybetti, altı kişi yaralandı. Yangın yaklaşık 600 metrekarelik alanda etkili oldu.
- Ocak 2009: Türkiye açıklarında çıkan yangında bir mürettebat üyesi karbonmonoksit zehirlenmesinden hayatını kaybetti.
Amiral Kuznetsov’un geleceği belirsizliğini koruyor. Uzmanlar, savaşın ve ekonomik koşulların netleşmesinden sonra Rusya’nın yeni bir karar alabileceğini belirtiyor. Ancak hem maliyetli yapısı hem de güvenlik sorunları göz önünde bulundurulduğunda, Rus Donanması’nın bu efsanevi ama talihsiz gemiyi nihayet emekliye ayırması olası görünüyor.
