Türkiye, İspanya Hava Kuvvetleri’nin F-5M eğitim uçaklarının yerine TUSAŞ’ın HÜRJET’i teklif etti. Türkiye, 6 A400M nakliye uçağına karşılık 24 Hurjet eğitim uçağını teklif ederek önemli bir adım attı.
Talavera la Real’deki (Badajoz) 23. Filoda savaş pilotlarının eğitimi için kullanılan emektar F-5 uçaklarının yerine Türkiye, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’nin (TUSAŞ) ürettiği Hurjet eğitim uçağını önerdi. İspanya Savunma Bakanlığı, yarım asırdan fazla süredir hizmette olan F-5 uçaklarının emekliye ayrılma tarihini 2030 olarak belirledi.
Hurjet prototipi, geçtiğimiz pazar günü İspanyol Hava Kuvvetleri tarafından ilk kez değerlendirilmek üzere Torrejón Hava Üssü’ne (Madrid) iniş yaptı. İspanyol bir heyetin de önümüzdeki haftalarda TAI’nin Ankara’daki tesislerini ziyaret etmesi planlanıyor.
Masada uçak değişim anlaşması, yani takas, söz konusu. Türkiye’nin teklifi, 24 adet Hurjet’in 6 adet A400M ile takasını içeriyor. Hurjet’in F-5’in yerine geçebilecek bir aday olarak resmi bir şekilde gündeme gelmesi, sadece iki ay önce, Mayıs ayında, Türk Hava Kuvvetleri’nin İngiliz Kraliyet Havacılık Cemiyeti tarafından düzenlenen bir etkinlikte yaptığı konuşmayla gerçekleşti.
Anlaşma gerçekleşirse, İspanya F-5’lerini yenilemenin bir yolunu bulmuş olacak ve aynı zamanda kullanmadığı A400M’lerin en azından bir kısmını elden çıkaracak. Türkiye ise eğitim uçağı için prestijli bir uluslararası müşteri kazanacak ve kaynak yetersizliği nedeniyle tedarik edemediği A400M uçakları alarak filosunu güçlendirecek.
İspanya Tarafından Üzerinde Çalışılan Diğer Seçenekler
İspanya Hava Kuvvetleri’nin F-5 uçaklarının yerini alacak bir takas seçeneği yeni değil. İspanya ve Güney Kore, 2019 yılında A400M’lerin KAI T-50 eğitim uçaklarıyla takas edilmesine yönelik bir anlaşma için temaslarda bulunmuştu. Ancak, bu anlaşma ilerlemedi.
Hürjet’in yanı sıra, F-5’in yerini alacak diğer adaylar arasında Amerikan Boeing’in T-7’si, İtalyan Leonardo’nun M-346’sı ve Koreli KAI’nin yukarıda bahsedilen T-50’si yer alıyor.
Airbus, 2020 yılında İspanyol gelişmiş eğitim uçağı AFJT’yi geliştirmeyi teklif etti. Ancak, İspanya’daki finansman eksikliği ve Fransa ile Almanya gibi diğer potansiyel ortakların ilgisizliği nedeniyle proje rafa kaldırıldı.
Bu projenin rafa kaldırılmasının ardından Airbus, geçen yıl Leonardo ile güçlerini birleştirerek, İtalyan üreticinin yakın zamanda iyileştirmeler yaptığı M-346’nın deneyiminden yararlanarak ortak ileri bir eğitim uçağı geliştirmek için anlaşmaya vardı.
Dört yıl önce, İspanya’daki dört askeri akademiden biri olan Centro Universitario de la Defensa de San Javier (Murcia) tarafından yürütülen bir çalışmada, piyasadaki farklı seçenekler analiz edildikten sonra, M-346’nın eskiyen F-5 avcı uçaklarının yerini alacak en iyi seçenek olduğu sonucuna varılmıştı.
İspanya’nın A400M Siparişi
İspanya, çok uluslu programın başlangıcında 27 adet A400M uçağı sipariş etmişti. Ancak, 2013 yılında sadece 14 uçağı işleteceğini ve kalan 13 uçağı ihracat pazarında satmaya çalışacağını açıklamıştı. İspanyol Hava Kuvvetleri’nin Zaragoza hava üssündeki 31. Filoda halihazırda 14 A400M uçağı hizmet veriyor.Savunma Bakanı Margarita Robles, Mayıs 2023’te yaptığı açıklamada, İspanya’nın bu modelde 17 nakliye uçağını tamamlayacak üç uçak daha tedarik edeceklerini söyledi. Geriye kalan on adet A400M ise satılığa çıkarıldı.
F-5M Filosu Modernizasyonu
İspanyol Hava ve Uzay Kuvvetleri, Eylül 2023’te, halen faaliyette olan 19 adet F-5M avcı uçağı filosunun modernizasyonu için İsrailli IAI firmasının İspanya’daki temsilcisi Silon Aviación aracılığıyla 40 milyon Avro değerinde bir çerçeve anlaşma imzaladı.
İsrailli IAI firması, 2000’li yılların başında bu filonun ilk modernizasyonunu gerçekleştirmişti. Şirket, şimdi de 20 yıl önce kurulan ekipman üzerinde çeşitli yazılım yükseltmeleri ve bakım çalışmaları gerçekleştirecek. Program, uçağın ömrünü 2030’a kadar uzatmayı hedefleyen “aviyonik güncellemeyi” amaçlıyor. Aviyonik bileşenler üç yıl içinde yükseltilecek. Hava Kuvvetleri’nin zaman çizelgesine uygun olarak, tüm savaş uçaklarının Kasım 2026’ya kadar planlanan yükseltmelere sahip olması gerekiyor.
