Arap liderler, Salı günü Mısır’ın Gazze için önerdiği ve 53 milyar dolara mal olması beklenen yeniden inşa planını kabul etti. Bu plan, ABD Başkanı Donald Trump’ın “Orta Doğu Rivierası” vizyonunun aksine, Filistinlilerin yerlerinden edilmesini önlemeyi hedefliyor.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi, Kahire’de düzenlenen zirvenin kapanışında planın kabul edildiğini açıkladı. Hamas tarafından olumlu karşılanan ancak İsrail’in eleştirdiği öneri, Gazze’nin geleceğine dair önemli tartışmaları da beraberinde getirdi.
Gazze’nin Geleceği: Yönetim ve Finansman Sorunu
Gazze’nin geleceğine ilişkin en kritik soruların başında, bölgeyi kimin yöneteceği ve yeniden inşa için gerekli finansmanın nasıl sağlanacağı geliyor. Cumhurbaşkanı Sisi, Mısır’ın, Gazze’nin yönetimini üstlenecek bağımsız ve profesyonel Filistinli teknokratlardan oluşan bir idari komite kurulması için Filistinlilerle işbirliği yaptığını belirtti.
Bu komitenin, insani yardımların dağıtımını denetlemesi ve Filistin Yönetimi’nin bölgeye dönüşü için geçici bir yönetim sağlaması planlanıyor. Ancak, 7 Ekim 2023’te İsrail’e saldırarak Gazze savaşını tetikleyen ve 1.200 kişinin ölümüne neden olan Hamas’ın geleceği belirsizliğini koruyor.
Hamas, yapılan açıklamada planı ve Filistin komitesinin kurulmasını memnuniyetle karşıladığını duyurdu. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas da Mısır’ın önerisini desteklediğini belirterek, Trump’ı, Filistinlilerin zorla yerlerinden edilmesini içermeyen bir planı desteklemeye çağırdı.
2005’ten bu yana iktidarda olan Abbas, şartlar elverdiği takdirde başkanlık ve parlamento seçimlerini düzenlemeye hazır olduğunu açıkladı. Ancak, Batı Şeria’daki İsrail yerleşimleri nedeniyle Filistin Yönetimi’nin meşruiyetinin giderek zayıfladığı ve Abbas yönetiminin yolsuzluk ve anti-demokratik uygulamalarla eleştirildiği belirtiliyor.
İsrail Dışişleri Bakanlığı ise planı “modası geçmiş bir bakış açısına dayalı” olarak nitelendirerek, Filistin Yönetimi’ne güven duyulamayacağını ve Hamas’ın plan kapsamında iktidarda bırakılmasını eleştirdi.
Filistin’de barış gücü konuşlandırılması
Gazze’nin yeniden inşası için Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkelerinin finansal desteği kritik öneme sahip. Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa, uluslararası finansman ve denetimin gerekli olduğunu, fonların büyük olasılıkla Dünya Bankası üzerinden yönetileceğini belirtti.
Konuya yakın bir kaynak, BAE’nin Hamas ve diğer İslamcı grupların tamamen silahsızlandırılmasını istediğini, ancak bazı Arap ülkelerinin daha kademeli bir süreci savunduğunu aktardı. Suudi Arabistan’a yakın bir kaynak ise Hamas’ın Gazze’de silahlı varlığını sürdürmesinin, ABD ve İsrail’in planı desteklemesi önünde büyük bir engel teşkil ettiğini söyledi.
ABD Başkanı Donald Trump’ın geniş çapta eleştirilen Gazze planına karşı Kahire’de düzenlenen olağanüstü Arap Birliği zirvesinde konuşan Prens Faysal, İsrail yerleşimlerinin ve Filistinlilerin zorla yerlerinden edilmesine yönelik girişimlerin kabul edilemez olduğunu vurguladı.
Arap liderlere hitaben yaptığı konuşmada, “Gazze Şeridi’nde sürdürülebilir bir ateşkesi garanti altına alacak uluslararası güvencelere ve Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına olan ihtiyacı vurguluyoruz.” ifadelerini kullandı.
BAE ve Katar liderleri ise zirvede açık oturumlarda konuşma yapmadı.
Trump Planına Alternatif: Mısır’ın Gazze Yeniden İmar Projesi
Mısır, Ürdün ve Körfez Arap ülkeleri, yaklaşık bir aydır Trump’ın Filistinlilerin göç etmesini ve ABD’nin Gazze’yi yeniden inşa etmesini öngören planına karşı alternatif bir çözüm arayışındaydı.
Zirve sonuç bildirgesine göre, Filistinlilerin Gazze’den kitlesel olarak göç ettirilmesi kesin bir dille reddedildi. Mısır’ın Gazze Yeniden İmar Planı, arazinin nasıl düzenleneceğini gösteren haritalar, yapay zeka ile üretilmiş konut, bahçe ve toplum merkezi görselleri içeren 112 sayfalık bir belge olarak sunuldu. Plan; ticari bir liman, teknoloji merkezi, sahil otelleri ve bir havaalanını da içeriyor.
Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kaynak, İsrail’in, Hamas sahneden çekildiği takdirde, Gazze’nin yönetiminin bir Arap oluşumu tarafından üstlenilmesine itiraz etmeyeceğini belirtti. Ancak İsrailli yetkililer, savaşın temel hedefinin Hamas’ın askeri ve yönetim kabiliyetlerini yok etmek olduğunu ve örgütün tamamen silahsızlandırılmasının şart olduğunu vurguladı.
Hamas’a yakın kaynaklar, Gazze savaşında örgütün yalnızca birkaç bin savaşçısını kaybettiğini öne sürerken, İsrailli yetkililer ise yaklaşık 20.000 Hamas savaşçısının öldüğünü ve örgütün askeri olarak yok edildiğini iddia etti.
Zirve Sonuçları: Uluslararası Koruma ve Barış Gücü Çağrısı
Kahire’deki zirvede kabul edilen sonuç bildirgesinde, Filistin topraklarında uluslararası bir koruma ve barış gücü konuşlandırılması çağrısı yapıldı.
Ayrıca, İsrail’in Gazze Şeridi’ne insani yardım girişini durdurma ve yardım çalışmaları için kullanılan geçişleri kapatma kararının kınandığı vurgulandı.
Suudi Arabistan ve diğer Arap ülkeleri, Mısır’ın Gazze için sunduğu yeniden inşa planını kabul ettiklerini açıkladı. Sonuç bildirgesinde ayrıca, Filistin halkının haklarını garanti altına alan adil ve kapsamlı bir barışın sağlanmasının önemi üzerinde duruldu.
Bildiride, İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırıları ve topraklarına yönelik işgali de kınanırken uluslararası toplum ve BM Güvenlik Konseyinden İsrail’i geri çekilmeye zorlamak için derhal harekete geçmeleri talep edildi.
