Soğuk Savaş döneminde geliştirilen uçaksavar sistemleri, günümüzde insansız hava araçlarına (İHA) karşı yeniden değerlendirme sürecine giriyor. Özellikle Hindistan’ın Pakistan kaynaklı yüzlerce İHA’yı Soğuk Savaş dönemi silahlarla etkisiz hale getirmesi, bu sistemlerin günümüzün asimetrik tehditlerine karşı hâlâ geçerli bir çözüm olup olmadığını gündeme taşıdı.
Hindistan Ordusu, 40 mm Bofors L70 ve 23 mm ZU-23-2 gibi eski uçaksavar sistemlerini Bharat Electronics Limited (BEL) tarafından geliştirilen radar ve elektro-optik sistemlerle modernize ederek, İHA’lara karşı etkili sonuçlar elde etti. Özellikle Swathi WLR ve TCR radarları sayesinde, düşük radar izine sahip İHA’lar tespit edilerek etkisiz hale getirildi.
Emekli Tuğgeneral Anshuman Narang, bu modernizasyonun “beklentilerin çok ötesinde” bir başarı sağladığını belirterek, eski sistemlerin doğru yükseltmelerle yeniden işlevsel hale gelebileceğini vurguladı.
Bharat Electronics Limited (BEL), 1954 yılında Hindistan Savunma Bakanlığı’na bağlı olarak kurulmuş, Hindistan’ın önde gelen devlet destekli savunma ve havacılık elektroniği şirketidir. Bangalore merkezli olan BEL, Hindistan Silahlı Kuvvetleri’nin elektronik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla faaliyet göstermektedir. 2024 yılında İsrail Havacılık Endüstrileri (IAI) ile ortak girişim kurarak, Hindistan’ın Orta Menzilli Yüzeyden Havaya Füze sistemleri için yaşam döngüsü desteği sağlamaktadır.
Pakistan’ın Çin Menşeli Uçaksavar Gücü
Pakistan ordusu, hava savunma altyapısında Soğuk Savaş’tan günümüze uzanan geniş bir uçaksavar sistem yelpazesi kullanmaktadır. Çin tarafından sağlanan 14,5 mm Type 56, Type 58 ve Type 75 gibi sistemler, Sovyet ZPU serilerinin modernize edilmiş versiyonlarıdır. Bu sistemler, yüksek namlu çıkış hızları, etkili menzilleri ve taşınabilir yapılarıyla alçak irtifa tehditlerine karşı etkin koruma sunmaktadır. Type 75 gibi hafif sistemler, dağlık ve ormanlık arazilerde kullanım kolaylığı sunarken; Type 56 gibi ağır sistemler ise zırh delici mühimmat ve otomatik hedefleme sistemleri ile öne çıkmaktadır.
Pakistan, Rheinmetall üretimi 20 mm çekili sistemlerden Fransız yapımı Panhard AML 20-30 zırhlı araçlara kadar uzanan çeşitli orta kalibre uçaksavar sistemlerine sahiptir. Bu sistemler özellikle hava üsleri ve stratejik noktaların korunmasında kullanılmaktadır. 37 mm Type 55, Type 65 ve otomatik komuta kontrol sistemleri ile donatılan Type 74 gibi modeller, geçmişte Hindistan-Pakistan çatışmalarında aktif olarak kullanılmıştır. Bu sistemler, günümüzde de modernize edilmiş versiyonlarıyla İHA ve keşif uçaklarına karşı kullanılmakta olup, elektro-optik nişangahlar ve elektrikli tahriklerle donatılmıştır.
Pakistan, 35 mm ve 57 mm kalibrelerde konuşlandırdığı uçaksavar bataryaları ile çok katmanlı bir hava savunma stratejisi geliştirmiştir. Oerlikon GDF-002 ve Tip 99 gibi ikiz namlulu 35 mm sistemler, Skyguard ve Tip 902 yangın kontrol radarlarıyla entegre çalışmaktadır. 57 mm Type 57 sistemleri ise Sovyet S-60’ın Çin kopyası olarak dikkat çeker ve hem hava hem de kara hedeflerine karşı esneklik sağlar. Bu sistemler, limanlar, hava üsleri ve kritik askeri tesislerin savunmasında önemli bir rol oynamaktadır. Radar güdümlü hedef tespiti, otomatik atış kontrolü ve geniş mühimmat kapasitesi sayesinde, Pakistan ordusu alçak ve orta irtifa tehditlerine karşı etkili bir savunma hattı oluşturmuştur.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Uçaksavar Modernizasyonu
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) de benzer şekilde Soğuk Savaş dönemi uçaksavar sistemlerini ASELSAN’ın teknolojik dokunuşlarıyla günümüz tehditlerine karşı kullanıma uygun hale getirdi. TSK envanterinde öne çıkan sistemler arasında alçak irtifa hedeflerine karşı etkili 40 mm Bofors L70 topları, ASELSAN’ın modernize ettiği sistemlerle entegre çalışan 35 mm Oerlikon GDF-001 ve eğitim ve bölgesel savunmada kullanılan M42 Duster, 20 mm ve 40 mm çekili toplar bulunmkatadır.
ASELSAN’dan İHA’lara Karşı Yüksek Teknoloji Çözümler
Korkut Hava Savunma Sistemi: ASELSAN’ın geliştirdiği Korkut, 35 mm top, otomatik mühimmat besleme sistemi ve ATOM mühimmatıyla donatıldı. 4 km menzili, dakikada 1100 mermi atış hızı ve radar/optik hedefleme kabiliyetiyle dikkat çekiyor.
İHTAR Anti-İHA Sistemi: Radar, elektro-optik ve jammer bileşenlerini birleştiren İHTAR, küçük İHA’lara karşı etkin bir savunma sağlıyor.
GÜRZ Hibrit Hava Savunma Sistemi: 2025’te tanıtılan bu sistem, 35 mm GÖKER topu, GÖKBERK lazer silahı, AESA radarı ve KANGAL karıştırıcıyı birleştirerek çok katmanlı savunma sunuyor.
Bu sistemler; Libya, Suriye ve Irak’taki operasyonlarda başarıyla kullanılarak “Combat Proven” statüsü kazandı.
Her iki ülke de Soğuk Savaş dönemine ait uçaksavar sistemlerini, modern radar ve elektro-optik sensörlerle donatarak günümüz tehditlerine karşı yeniden etkin hale getirmiştir. Maliyet-etkinliği ön planda tutan her iki taraf da, pahalı füze sistemleri yerine modernize edilmiş topçu sistemlerini tercih etmektedir. Türkiye, Korkut gibi kundağı motorlu hava savunma sistemlerine ağırlık vererek mobiliteyi artırırken; Hindistan, daha çok çekili sistemlerin modernizasyonuna yönelmiştir. Ayrıca Türkiye, GÜRZ sistemi ile lazer ve karıştırıcı (jammer) gibi hibrit bileşenleri entegre ederek çok katmanlı ve yenilikçi bir savunma yaklaşımı benimsemiştir.
