ÖZET

• Suriye’nin devrik lideri, devrilmesinden bu yana yaptığı ilk açıklamada, ülkenin “terörizmin elinde” olduğunu iddia etti. Bu açıklama, uluslararası kamuoyunda dikkat çekti.

• Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, İsrail saldırılarının Suriye’nin kıyı Tartus bölgesindeki askeri mevzileri hedef aldığını belirtti. Gözlemevi, bu saldırıları bölgedeki “on yıldan uzun süredir yaşanan en ağır saldırılar” olarak nitelendirdi.

• Birleşmiş Milletler’in Suriye Özel Temsilcisi, Şam’da ülkenin yeni liderleriyle bir araya geldi ve kötü şöhretiyle bilinen Sednaya Hapishanesi’ni ziyaret etti. Ziyaret, uluslararası diplomatik hareketliliğin bir parçası olarak yorumlandı.Suriye’de, ülkeyi yöneten HTŞ’ye yönelik Batı yaptırımlarının kaldırılması çağrıları da gündeme geliyor. Bu durum, bölgede diplomatik çözüm arayışlarının hız kazandığını gösteriyor.

• İsrail’in işgal altındaki Golan Tepeleri’nde yerleşim yerlerini genişletme planı, birçok ülkenin tepkisini çekti. Uluslararası toplum, bu adımı bölgedeki gerilimi artıracak bir girişim olarak eleştirdi.

Rusya’ya kaçan devrik lider Esad sessizliğini bozdu

Eski Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Suriye’de muhaliflerin yönetimi ele geçirmesinden sonra ilk kez açıklama yaparak, ülkeden kaçmayı planladığına dair iddiaları reddetti. Açıklama, Suriye Devlet Başkanlığı’nın resmi Facebook hesabında yayınlandı.

Esad, “Suriye’den ayrılışımla ilgili yanlış bilgi seliyle karşı karşıyayız” diyerek, ayrılışının planlanmadığını ve çatışmaların son saatlerinde gerçekleşmediğini vurguladı. “8 Aralık 2024 Pazar sabahına kadar Şam’da görevlerimi yerine getirdim,” dedi. Daha sonra Rus müttefikleriyle birlikte Lazkiye’deki Hmeymim hava üssüne geçerek muharebe operasyonlarını denetlediğini belirtti. Bu üsse yapılan insansız hava aracı saldırısının ardından Moskova’nın tahliye emri verdiğini de ekledi.

“Sığınma Aramadım, İstifa Etmeyi Düşünmedim”

Esad, yaptığı açıklamada hiçbir zaman istifa etmeyi veya sığınma aramayı düşünmediğini söyledi. Ayrıca, hiçbir kişi ya da partiden bu yönde bir teklif almadığını da vurguladı. “Yapılacak tek şey, terörist saldırılara karşı mücadeleye devam etmekti,” ifadelerini kullandı.

Kaçış İddialarına Yanıt

Esad’ın açıklamaları, bazı eski hükümet yetkililerinin “kaçışın önceden planlandığı” yönündeki iddialarıyla çelişiyor. Reuters’a konuşan kaynaklar, Esad’ın 2 Aralık’tan itibaren ülkeden çıkış yolları aradığını ve ilk olarak Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) sığınmaya çalıştığını ancak reddedildiğini ileri sürdü.

Rusya’nın 2015’teki müdahalesinin, Esad rejimini güçlendirdiği ve iç savaşı Esad’ın lehine çevirdiği bilinse de, Moskova’nın son dönemde büyük şehirlerin düşüşünü engellemediği iddia ediliyor. Esad ise yaptığı açıklamada, Suriye’yi kişisel kazanç için yönetmediğini, ülkeyi savunan bir “koruyucu” olduğunu belirtti.

Esad: “Direnişi Terk Etmedim”

Esad, açıklamasında Filistin ve Lübnan’daki direnişi hiçbir zaman terk etmediğini vurguladı. “Devlet terörizmin eline düştüğünde, herhangi bir pozisyon anlamını yitirir ve işgalini anlamsız kılar,” ifadelerini kullandı. Suriye halkına duyduğu aidiyet hissinin hiçbir zaman değişmediğini de sözlerine ekledi.

BM Elçisi Suriye’nin Yeni Liderleriyle Görüştü: “Güvenilir ve Kapsayıcı Geçiş Şart”

Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Pazartesi günü Şam’da yeni yönetim lideri Ahmed al-Sharaa ve geçici Başbakan Mohammed al-Bashir ile bir araya geldi.

Pedersen, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararında yer alan ilkeler doğrultusunda, “Suriyeliler tarafından sahiplenilen ve yönetilen güvenilir ve kapsayıcı bir siyasi geçiş” çağrısı yaptı. Elçinin ofisinden yapılan açıklamada, siyasi sürecin kapsayıcılığının önemine vurgu yapıldığı belirtildi.

Toplantıda, BM’nin Suriye halkına “her türlü yardımı sağlamaya” devam edeceği ifade edildi. Elçi, Suriye’nin mevcut zorlukları ve öncelikleri hakkında bilgilendirilirken, dikkat çeken bir ziyaret de gerçekleştirdi. Pedersen, geçmişte kötü şöhretiyle bilinen Sednaya Hapishanesi’ni ziyaret etti.

BM ofisinden yapılan açıklamada, Geir Pedersen’in önümüzdeki günlerde Suriye’de farklı taraflarla bir dizi temasta bulunacağı da duyuruldu.

AB, HTŞ’ye İhtiyatlı Yaklaşıyor

Avrupa’da, Suriye’de yeni bir siyasi gerçeklik olduğu ve Avrupa Birliği’nin Esad sonrası ülkenin geleceğinde rol oynaması gerektiği konusunda görüş birliği oluşmuş durumda. Ancak AB şu anda ihtiyatlı bir tutum sergileyerek durumu değerlendirmeye devam ediyor.

Bu çerçevede Avrupa, Suriye’nin kontrolünü elinde bulunduran Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) ile ilişki kurmaya çalışıyor. AB’nin, Suriye elçilerini bu nedenle bölgeye gönderdiği belirtiliyor. AB, HTŞ’nin demokrasiye geçiş, azınlık haklarının korunması, yeni bir anayasa hazırlanması ve Mart ayında geçici hükümetin görev süresi sona erdiğinde seçimlerin yapılması gibi vaatlerini yerine getirmesini bekliyor.

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in Türkiye’yi ziyaret ettiği, ardından Ürdün’e geçerek bölgesel temaslarda bulunacağı ve 19 Aralık’ta Brüksel’de yapılacak AB Konseyi toplantısında Suriyelilere nasıl yardımcı olunabileceğini tartışacağı açıklandı. Bu toplantı, Suriye’nin geleceği için atılacak adımları netleştirmesi bakımından önem taşıyor.

Heyet Tahrir el-Şam, 2018’den itibaren uluslararası yaptırımlarla karşı karşıya kaldı. AB, şimdilik bu yaptırımları kaldırmayacağını ifade ediyor ancak bölgedeki durumun dikkatle izlendiği belirtiliyor. Avrupa ülkeleri, bölgesel oyuncularla diyalog ve iş birliğini artırarak gelecekteki adımları sağlam bir zemine oturtmayı hedefliyor.