Kolombiya, Saab ile bir niyet mektubu imzalayarak İsveç üretimi JAS 39 Gripen E savaş uçağı alımı için müzakereleri resmen başlattı. Bu adım, ülkeyi Güney Amerika’da Brezilya’dan sonra Gripen’in ikinci operatörü yapacak.
İki yıl süren spekülasyonların ardından Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro, Gripen E’nin ülkenin yeni nesil savaş uçağı olarak seçildiğini sosyal medya üzerinden duyurdu. Anlaşmanın, 2025 yılında düzenlenecek F-AIR Colombia uluslararası hava fuarında resmiyet kazanması bekleniyor.
Petro’nun ofisi tarafından yapılan açıklamada, İsveç Büyükelçisi Helena Storm ve Saab yetkililerinin imzaladığı niyet mektubuyla birlikte, Kolombiya’nın stratejik hava savunmasının modernize edileceği ifade edildi. Anlaşmanın detayları — uçak sayısı, varyantlar ve teslimat takvimi — henüz açıklanmadı.
Kolombiya, Gripen E’yi Seçiyor
Başkan Petro, satın alınacak filonun “yeni, ileri teknolojiye sahip ve şu anda Brezilya tarafından kullanılan Gripen E varyantı” olduğunu vurguladı. Bu açıklama, Kolombiya Hava Kuvvetleri’nin (FAC), Brezilya ile aynı modeli tercih edeceğini gösteriyor.
Gripen E; AESA radar, IRST sensörü, gelişmiş haberleşme sistemleri, veri bağlantısı ve modern silah sistemleriyle donatılmış çok rollü bir savaş uçağıdır. Bu satın alma ile Kolombiya, Saab Gripen kullanıcıları arasına katılarak İsveç, Brezilya, Çekya, Macaristan, Tayland ve Güney Afrika’dan sonra altıncı ülke olacak.
İsveç Savunma Bakanı Pål Jonson, resmi X (eski Twitter) hesabından yaptığı açıklamada, Kolombiya’nın kararını memnuniyetle karşıladıklarını ve müzakerelerin başladığını duyurdu. Görüşmelerde uçak sayısı, üretim lokasyonu, teslimat takvimi, silah sistemleri ve eğitim detayları netleştirilecek.
Saab’ın Güney Amerika Vizyonu
Saab’ın medya ilişkileri başkanı Mattias Rådström, Kolombiya’nın Gripen E/F satın alma niyetini açıklamasını “İsveç ve Saab için büyük bir fırsat” olarak değerlendirdi.
Saab, Güney Amerika pazarına girmeye yönelik uzun süredir devam eden stratejisinin bir parçası olarak Brezilyalı savunma sanayii devi Embraer ile iş birliği içinde çalışıyor. Brezilya’da kurulan üretim altyapısı, Kolombiya için de parçaların üretimi, bakım ve lojistik destek açısından avantaj sağlayabilir. Bu durum, Bogota ve Brasilia arasında yeni bir diplomatik ve endüstriyel iş birliğini gündeme getirebilir.
2014 yılında Brezilya, 5.4 milyar dolar değerinde 36 adet Gripen E/F için anlaşma imzalamış; uçakların 15’i Embraer’in São Paulo tesislerinde üretilmişti. Saab, benzer bir modelle Hindistan Hava Kuvvetleri’ne de teklif sunmuş, %100 teknoloji transferi ve yerli üretim vurgusu yapmıştı.
Gripen Seçimi Zaten Sinyal Vermişti
Kolombiya’da PISTA23 fuarında FAC renklerine boyanmış tam ölçekli bir Gripen modeli sergilenmişti. Uçak, IRIS-T ve Meteor gibi havadan havaya füzeler, RBS-15 ve KEPD Taurus 350 gibi havadan karaya mühimmatlar ile birlikte tanıtılmıştı. Bu durum, Kolombiya’nın Gripen’e yönelme niyetinin önceden sinyallerini vermişti.
Emekliye Ayrılan Kfir Jetleri
Kolombiya, 1980’lerden bu yana hizmette olan 20 adet İsrail yapımı Kfir jetini, hizmet ömrünü tamamlamaları nedeniyle yenilemeyi hedefliyordu. General Electric J79 motorlu bu uçaklardan 19’u halen hizmette olsa da, bakım maliyetleri oldukça yüksek: Saatlik uçuş başına yaklaşık 25.000 dolar. FAC, altı Kfir’i emekliye ayırarak parça tedariği için kullandı.
Kolombiya, tıpkı Brezilya gibi, hava sahasını uyuşturucu kaçakçılarına karşı koruma ihtiyacı duyuyor. 2025’te yayınlanan bir görüntüde, Kolombiya’dan Kosta Rika’ya yönelen yasadışı bir uçağın önlenmeye çalışıldığı görülüyordu. Brezilya, bu tür yavaş müdahale görevleri için A-29 Super Tucano uçaklarını Gripen’lerle entegre etmeye başladı.
Modernizasyon Süreci ve Tersine Çevrilen Kararlar
Kolombiya, 2022 sonunda Saab ve Dassault Aviation ile görüşmelere başlamıştı. Ancak sınırlı sayıda sipariş planı nedeniyle ilk müzakereler sonuçsuz kaldı. Daha sonra Kolombiya, Dassault ile 3 milyar dolara 16 adet Rafale uçağı için anlaşmaya vardı. Fakat bu karar 2024 ortasında iptal edildi. Lockheed Martin’in F-16 teklifi de değerlendirme dışı kaldı.
Reuters, 2023’te Kolombiya Savunma Bakanı Ivan Velasquez’in “Fransızlarla ya da İsveçlilerle ön görüşmelerde teyit sağlayamadık” dediğini aktarmıştı. 678 milyon dolarlık bütçenin süresi dolmuş ve kaynak eksikliği gündeme gelmişti. Ancak 2024 Kasım’ında, Velasquez’in Gripen’in değerlendirildiğini ancak henüz kesin bir karar alınmadığını açıklaması, anlaşmanın yeniden gündeme geldiğini gösterdi.
